Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir
Ülkemizde üreme yetişkinliğine ulaşmış kadınların ortalama %7 sinde görülen yumurtalık kaynaklı hormonsal bozukluk polikistik over sendromu tıp literatüründe kısaca PCOS olarak adlandırılır. PCOS, polikistik over sendromu nedir ve tedavisi nasıl yapılır? Yumurtalıkların dış yüzeyinde oluşan çok küçük kistler polikistik over sendromuna neden olur. Bu sorunu yaşayan kadınlarda hormonsal bozukluk ve buna bağlı bir çok rahatsızlık meydana gelir. Tüylenme, adet düzensizliği veya yoksunluğu bu rahatsızlıklardan bazılarıdır. Kadında hormon seviyelerinin yumurtalıklar üzerindeki kistlerden dolayı gerektiği gibi olmaması ve bundan kaynaklanan rahatsızlıklar polikistik over sendromu nedir sorusunun özet halinde cevabı olacaktır. Özellikle östrojen hormonunda azalma ve androjen hormonunda artış gözlemlenir. Kadınlarda ilk adet dönemi yani yaklaşık 12 yaşlarından itibaren görülebilen polikistik over sendromu belirtileri genelde benzerdir. Aşağıda ki yazıda polikistik over sendromu belirtileri ve tedavisi hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir.
Polikistik Over Sendromu Belirtileri
Adet görme sorunları: Adet görme yaşı geldiği halde periyot başlangıcı olmazsa ya da menopoz döneminde olunmamasına rağmen görülen adetlerin nedensiz bir şekilde kesilmesi. Periyotların nedensiz bir şekilde düzensiz olması örneğin periyot aralarının 35 günü bulması ki normal olarak 28 ile 30 gün arasında olması gerekmektedir. Adetleri sayısının yıl içerisinde olması gereken sayıya ulaşamaması. Adet görme süresinin normalden uzun olması örneğin 10 günü bulması. Adet sırasında kasıklarda aşırı ağrı durumu.
Aşırı kilo alma: Özellikle bel çevresinin kalınlaşmasına dikkat edilmelidir. Bu yüzden PCOS hastalarına doktor kontrollerinde kilo ve bel ölçümü mutlaka yapılır.
Hormonsal bozukluklar: Androjen yani erkeklik hormonunun olası gerektiği oranın üstünde olması nedeniyle kadınlar istemedikleri birçok belirti ile karşılaşırlar. Polikistik over sendromu olan kadınlarda androjen hormonu yüksektir. Buna bağlı olarak erkek tipi saç dökülmesi özellikle tepe saçlarında seyrelme, kollarda ve bacaklarda bazen de yüzde kalın kıllar, bel bölgesinden kilo alma, akne ve sivilcelerde artış görülebilir. Şüphesiz bunların hepsi bir kadın için baş edilmesi gereken önemli sorunlardır.
İstendiği halde gebe kalamama: Kadın 6 ay korunmasız olarak uğraştığı halde gebe kalamıyorsa ve yukarıda ki belirtilerin bazılarını kendinde varsa polikistik over sendronmundan şüphelenmelidir. Hastalık tespit edilirse gebe kalabilmek için polikistik over sendromu tedavisi yapılmalıdır. Çünkü sorun yumurtalıklardadır ve bu durum gebe kalmaya engeldir.
Polikistik Over Sendromunun Yol Açtığı Hastalıklar
PCOS tedavi edilmezse bazı önemli hastalıklara sebebiyet verebilir. Bunların başında diyabet gelir. Ayrıca yüksek tansiyona ve kolesterolün artmasına neden olur. Bu da kilo alma, kalp ve damar hastalıklarının nedenidir. Karaciğerde yağlanmaya sebep olarak işlevinin azalmasına yol açar. Uyku apnesi yapabilir. Ender de olsa rahim kanserine dönüşebilir. Bu bakımdan adetlerde düzensizlik veya başka anormal durum yaşayan kadınların doktor kontrolüne gitmeleri gerekmektedir.
Tanı Yöntemleri
PCOS jinekoloji bölümünde tanısı konan bir hastalıktır. Doktor rahim içini ultrasonografi ve diğer görüntüleme yöntemleri ile inceler ve kist araştırması yapar. Kan testleri ile özelikle hormonsal durum incelenir. Ayrıca şeker testi de istenebilir. Tanı gerekli prosedür uygulandıktan sonra kesin olarak konabilir.
PCOS Tedavi Yöntemleri
Hastalığın tespitinden sonra polikistik over sendromu tedavisi için hastaya adet ve hormon düzenleyici ilaçlar verilir. Bazı durumlarda kistlerin alınması için cerrahi müdahale gerekir. Cerrahi müdahale anestezi altında yapılan yaklaşık 1 saat kadar süren bir işlemdir. Hasta sonrasında hızla iyileşir. Adet düzenleyici hapların başında doğum kontrol hapları gelir. Haplar östrojen seviyesini düzenler bu da adetleri düzene sokar ve tüylenme gibi sorunları kısmen veya tamamen ortadan kaldırır. Hamile kalmak isteyen hastalara ise yumurtaların kalitesini arttıracak başka ilaç ve hormon takviyeleri yapılır.
PCOS İçin Neler Yapılabilir?
Öncelikle bu hastalığın tanısı ve tedavisi için doktora gidilmelidir. Tedavi sonrası hastanın kendisi de yaşam tarzını değiştirerek iyileşme sürecini hızlandırabilir.
- Kilo kontrolü: Düzenli beslenmek, aşırı yağlı yemeklerden kaçınmak, fast food ürünlerden uzak durmak, yeşil sebzelere ve balığa ağırlık vermek kilo artışını kontrol altında tutmak için çok faydalı olacaktır.
- Spor yapmak: Sporun her hangi bir dalını düzenli olarak yapmak en azından her gün yarım saat düzenli yürümek faydalıdır.
- Sigarayı bırakmak: Kadınlarda sigara kullanımının bazı kanser türlerine yakalanma riskini arttırdığı bilinmektedir. Bunlardan biri de rahim ağzı kanseridir. Sigara içiliyorsa mutlaka bırakılmalıdır.
PCOS Hastaları Gebe Kalabilir Mi?
PCOS hastalarının bazıları hastalıklarını bilmezler ve ender de olsa normal olarak gebe kalabilirler. İlerlemiş durumlarda ise PCOS gebe kalmaya engeldir. Gerekli tedaviler yapılmış ve kadının yumurtaları güçlendirilmiş olduğu halde normal yollardan gebe kalınamıyorsa tüp bebek yöntemine geçilmelidir. Tüp bebek yönteminde yine hastanın hormon durumu kontrol altında tutulur ve yumurtalar güçlendirilir. Yumurtlar anne karnındayken veya dış ortamda güçlendirilebilir. Sağlıklı olanlar seçilerek dış ortamda en iyi spermlerle birleştirilir. Sonrasında anneye yerleştirilir. PCOS hastalarının birçoğu tüp bebek yöntemi ile bebek sahibi olmayı başarmıştır.
