Lenfödem genellikle kollarınızdan birinde veya bacaklarda şişme anlamına gelir. Bazen iki kol ya da iki bacağın da şiştiği görülür. Lenfödem, kanser tedavisinin bir parçası olarak lenf düğümlerinin çıkarılması veya hasar görmesiyle ilgili olabilir. Bağışıklık sisteminin bir parçası olan lenfatik sistemdeki tıkanıklıktan kaynaklanabilir. Lenf sıvısındaki birikim şişmeye neden olur.
Lenfödemin belli bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak, etkilenen kol ya da bacağın erken teşhisi ve gayretli bakımı ile üstesinden gelinebilir. Etkilenen kol veya bacakta ortaya çıkan lenfödem bulguları ve belirtileri şöyle sıralayabiliriz:
- Kol veya bacakta şişkinlik
- Cildin sertleşmesi ve kalınlaşması (fibroz)
- Kol veya bacakta ağırlık hissi
- Hareket alanında işlevin düşmesi
- Ağrı veya rahatsızlık
- Tekrarlayan enfeksiyonlar
Tedavi Aşamaları
Lenfatik sistem vücudun sağlıklı işleyişi bakımından çok önemlidir. Protein açısından zengin lenf sıvısı vücut boyunca dolaşır ve bakteri, virüs ve atık maddeleri toplar. Lenfatik sistem bu sıvı ve zararlı maddeleri lenf damarları vasıtasıyla taşır ve lenf nodlarına yol açar. Atıklar daha sonra, lenf nodlarında yaşayan ve sonuçta vücuttan akıtılan lenfositlerle enfeksiyona karşı savaşan hücreler tarafından filtrelenir.
Lenfödem, lenf damarları lenf sıvısını normalde bir kol veya bacaktan boşaltamadığı zaman oluşur. Lenfödem birincil veya ikincil olabilir. Bu, kendi başına meydana gelebileceği (birincil lenfödem); veya başka bir hastalık veya durumun (sekonder lenfödem) kaynaklanabileceği anlamına gelir. Sekonder lenfödem primer lenfödemden çok daha yaygındır.
Lenfödem Tedavi Yöntemleri
Doktorunuz rahatsızlığınızın sebebini ararken size belli başlı şu soruları yöneltir:
- Rahatsızlığın vücuttakki belirtileri nelerdir?
- Şişkinlik ne zaman başladı?
- Şişme sürekli mi, nadir mi?
- Önemli hastalıklarınız var mı? Kanser tedavileri veya son zamanlarda yaşanan değişiklikler de dahil olmak üzere önemli kişisel bilgileriniz nelerdir?
- Aldığınız ilaçlar, vitaminler ve takviyeler hangileridir?
Hastanın doktora sorması gereken sorular ise şunlar olmalıdır:
- Bu şişmenin en olası sebebi nedir?
- Hangi testlere ihtiyacım var? Bu testler özel hazırlık gerektiriyor mu?
- Şişme geçici mi yoksa uzun sürüyor mu?
- Lenfodem tedavisi hangi aşamalardan oluşuyor?
- Şişirmeyi kolaylaştıracak ilaçlar var mı?
- Diyetimi veya günlük tempomu kısıtlamam gerekiyor mu?
- Alabileceğim broşürler veya makaleler var mı? Hangi web sitelerini takip etmemi önerirsiniz?
Buna benzer başka sorular sormakta da tereddüt etmeyin.
Tedavi Süresince Şu Yollar Takip Edilmeli:
Şişmiş kolunuzu mümkün olduğunca yüksekte tutun ve cildinizi yaralanmaya karşı koruyun.
Lenfödemin şişmesi, bir yaralanma veya yanık nedeniyle ağrıyı azaltabilir, bu nedenle etkilenen uzuvda ısıtma pedleri kullanmayın. Günlük olarak cildinizi nemlendirin.
Tedavi Uygulamaları
Lenfödem riski altındaysanız doktorunuz belirtilerinize ve semptomlarınıza dayanarak teşhis koyabilir. Lenfödeminizin nedeni belirgin değilse, doktorunuz lenf sisteminize bakmak için görüntüleme testleri isteyebilir. Bu testler şunlardan oluşur:
- -MRI taraması: Bir manyetik alan ve radyo dalgaları kullanan bir MR, 3D, yüksek çözünürlüklü görüntüler üretir.
- -CT tarama: Bu X-ray tekniği, vücudunuzun yapılarının detaylı, kesitsel görüntülerini verir.
- -BT taramaları: lenfatik sistemde tıkanıklıkları gösterebilir.
- -Doppler ultrasonografi: Geleneksel ultrasonun bu varyasyonu, yüksek frekanslı ses dalgalarını (ultrason) kırmızı kan hücrelerinden atarak kan akışına ve basıncına bakar.
- -Ultrason: engeller bulmanıza yardımcı olabilir.
- -Radyonüklid görüntüle (lenfosintigrafi): Bu test sırasında bir radyoaktif boya enjekte edildikten sonra bir makina taranır. Elde edilen görüntüler lenf damarları boyunca dolaşan boya blokajları vurgulayarak gösterir.
Lenfödem için belli bir tedavi yöntemi yoktur. Tedavi şişliği azaltmak ve ağrıyı kontrol amaçlı uygulanır. Lenfödem tedavisi şu aşamaları içerir:
- Egzersizler: Etkilenen bacağınızı hareket ettirdiğiniz hafif egzersizler, lenf sıvısı drenajını teşvik edebilir ve günlük görevlerinizi hazırlamanıza yardımcı olabilir. Yapacağını egzersizler yorucu olmamalıdır. Kolunuzdaki veya bacağınızdaki kasların hafifçe daraltılmasına odaklanmalısınız. Sertifikalı bir lenfödemi terapisti size yardımcı olabilecek egzersizleri öğretebilir.
- Kolunuzu veya bacağınızı sarmak: Tüm ekstremitenizi bandajlamak lenf sıvısının vücudunuza geri akmasını sağlar. Bandaj parmaklarınızın veya ayak parmaklarınızın etrafında sıkı olmalı ve kolunuz veya bacağınız yukarı doğru hareket ettikçe gevşetilmeli. Bir lenfödemi terapisti bacağınızı nasıl saracağınızı gösterebilir.
- Masaj: Manuel lenf drenajı adı verilen özel bir masaj tekniği, lenf sıvısının kolunuzdan veya bacağınızdan akmasını sağlayabilir. Ve çeşitli masaj tedavileri, aktif kanserli kişilere fayda sağlayabilir.
- Bu teknikler konusunda özel olarak eğitilmiş biriyle çalıştığınızdan emin olun. Masaj herkes için iyi değildir. Deri enfeksiyonu veya kan pıhtısı varsa masaj uygulamasından kaçının.
- Sıkıştırma Giysileri: Kol ya da bacağınızı sıkıştırmak için yapılan uzun kollu giysiler ya da çoraplar, etkilenen uzvunuzdan çıkan lenf sıvısının akışını teşvik eder. Etkilenen uzuvları kullanırken bir sıkıştırma giysisi giyin.
