Tarih derslerinde gördüğümüz o Taş Devri var ya hani; meğerse taaa o zamanlardan kalma bir diyet varmış. Adına da Paleo diyeti diyorlarmış. (Ama tarih hocamız bundan hiç bahsetmemişti? Yazıklar olsun, hemen müfredata eklenmeli.) Bu diyet yıllara meydan okumuş, asırlar devirerek günümüze kadar gelmiş. Peki biz madem zayıflamak istiyoruz, neden bu diyete bir şans vermeyelim?
Paleo Diyeti Nedir?
Paleo diyeti; çok az işlem görmüş yahut hiç işlem görmemiş gıdalarla beslenme üzerine kurulu bir diyettir. İsmi Paleolitik Çağ’dan gelmektedir. Bu diyetin kitabını ilk yazan kişi Loren Cordion isminde bir adammış, Prof. Dr. Ahmet Aydın da gece-gündüz uğraşmış; bunu Türkçeye çevirmiş. (Bravo adamcağıza.) Tamam da şimdi kitabını al, oku; uzun iş… Ben sizin için bununla ilgili bilgileri derdim topladım, kısa bir özet çıkardım, fena mı?
Bu diyeti ilkel diyet veya av-avcı diyeti şeklinde de tanımlıyorlar.
Birinin görgüsüz, kaba bir insan olduğunu ifade etmek için ‘mağara adamı’ deriz ya hani; madalyonun bir de öteki yüzü var: Mağara insanları gibi beslenmek. Nâm-ı diğer Paleo Diyeti işte.
Bu diyetin lif ve protein içeriği yüksek, hazır ve işlem görmüş yiyeceklere izin yok. Canan Karatay’ın dediği gibi; ‘yemeyin efendim sakın, asla, yasak!’
Et ve et ürünleri? Onlar serbest. Ama süt ve süt ürünleri gözden ırak gönülden uzak olacak bir süre. Sebzeler ve meyveler de okey ama tahıllara müsaade edilmiyor.
Yemek kavramının anlamı olan 3 beyaz var ya hani un, şeker ve tuz? İşte onlar da ne yazık ki Paleo diyet listesi içinde kendine yer bulamıyor.
Vegan/vejateryen iseniz Paleo diyeti size göre değil. Biraz maliyetli bir diyet ama uygulamaya kararlıysanız, yürüyün kim tutar sizi!
Paleo Diyeti Yararları
Genel olarak baktığımız zaman Paleo diyetinin faydaları konusunda şu vaadlerle karşılaşıyoruz:
Kanser ve kalp hastalıklarına yakalanma riskini azaltır.
Tansiyon rahatsızlıklarını ve diyabeti önler.
İnsülin seviyesini düşürür ve yağ yakımını artırır.
Bağışıklık sistemini de güçlendirir.
Paleo Diyeti Zararlı mı?
Tabii ki Paleo diyetinin zararları görülebilir, bu konuda %100 güvenilir diye bir garanti verilememektedir. Gerçi taş devri diyetinin zararları ile ilgili yeterli çalışma yoktur ancak ne olur ne olmaz, dünyanın binbir türlü hâli var, değil mi? Biz her ihtimali düşünmeliyiz.
Bu diyet sırasında sütten ve süt ürünlerinden kaçınacağımız için D vitamini ve kalsiyum eksikliği yaşayabiliriz.
Tahıl ürünleri tüketmemek de B grubu vitaminlerinden fakir kalmamıza yol açabilir.
Fazla posa da alamayacağımız için sindirim sistemimiz olumsuz etkilenebilir.
Tüm bu besin öğelerinin gereken düzeyde olmaması dişlerde çürüme, kemik hastalıkları, halsizlik, yorgunluk, karaciğer yağlanması, ağız kokusu ve dikkatsizlik gibi çeşitli problemleri beraberinde getirebilir.
Paleo Diyetinde Nelere Dikkat Edilmeli?
‘Tamam ya mantıklı’ dediyseniz ve bu diyet aklınıza yattıysa Paleo diyeti yaparken nelere dikkat etmek gerekir sorusunun cevabını da bilmeniz lâzım.
Paleo Diyetinde Yasak Olanlar
Bunları yazmak kolay ama uygulaması biraz zor; sakın pes etmeyin olur mu? Size inanıyorum. İşte Paleo diyet listesi içinde yer alamayacak olan, Paleo diyetinde ne yenmez? Sorusunun cevabı gıdalar:
Peynir, süt, yoğurt, ayran, dondurma, kefir, krema, süt tozu gibi süt ve süt ürünleri
Pirinç, makarna, ekmek, bulgur, krep, kraker, lazanya, sandviç, yulaf ezmesi gibi tahıl ürünleri
Mısır, patates, mısır şurubu
Asitli içecekler, meyve suları, alkol, enerji içecekleri
Kuru fasulye, maş fasulyesi, barbunya, bakla, nohut, mercimek, yer fıstığı, soya fasulyesi, kara fasulye, fıstık ezmesi
Margarin, tereyağ, Ayçiçeği yağı, soya yağı, üzüm çekirdeği yağı, mısır yağı, aspir yağı gibi yağlar
Yapay tatlandırıcılar
Mayonez, ketçap, salamura ürünler, turşu, patates kızartması gibi bolca tuz içeren besinler
Hamur işleri, şekerlemeler, kraker, cips, bisküvi gibi atıştırmalıklar
Sosis, salam, sucuk ve buna benzer işlem görmüş tüm şarküteri ürünleri
Paleo Diyetinde Serbest Olanlar
Paleo diyet listesi içerisine dâhil edebileceğimiz besinler de şöyle:
Dana eti, tavuk eti, biftek, hindi, tavşan eti, kuzu eti, kaz eti ve buna benzer et çeşitleri
İstakoz, somon, kılıçbalığı, istiritye, ton balığı, alabalık, orkinos, sardalya gibi deniz ürünleri
Kereviz, kuşkonmaz, ıspanak, enginar, kabak, lahana, maydanoz, brokoli, yeşilsoğan, patlıcan, yeşil-kırmızı-sarı biber, avokado, karnıbahar, domates, pırasa, taze nane, brüksel lahanası, taze yeşil fasulye gibi sebzeler
Tatlı patates, pancar ve balkabağı gibi nişastalı besinler (Ölçülü az miktarda olmak şartıyla)
Hindistancevizi yağı, zeytinyağı, avokado yağı gibi doğal yağlar
Kaju, badem, fındık, ceviz, ay çekirdeği, çam fıstığı, kabak çekirdeği
Mango, elma, yaban mersini, erik, mandalina, üzüm, incir, portakal, limon, çilek, şeftali, muz, karpuz, kavun, ahududu
Paleo Diyeti Kaç Kilo Verdirir?
Uygulayacağınız Paleo diyet listesi ile kaç kilo vereceğiniz; metabolizma hızınıza, boy ve yaş gibi özelliklerinize, fiziksel aktivitenize ve yaşam tarzınıza göre değişir. Paleo diyet listesi ile haftada yaklaşık 1-1,5 kilo zayıflamak mümkündür.
Örnek Paleo Diyet Listesi
Şimdi de örnek bir Paleo diyet listesi paylaşalım:
Kahvaltı:
- 2 adet ceviz içi
- Domates, salatalık
- 2 adet yumurta
Ara Öğün:
- 2 adet kuru kayısı
- 10 adet fındık
Öğle:
- Haşlanmış sebze
- 100-120 gram ızgara ya da haşlama et, balık veya tavuk
- Bol yeşillik ile hazırlanmış, bir yemek kaşığı zeytinyağı ve bir miktar limon eklenmiş salata
Ara Öğün:
- 2 adet ceviz içi
- 1 porsiyon meyve
Akşam:
- Salata
- Zeytinyağlı sebze yemeği
Gece:
- 1 porsiyon meyve
- (Tabii ki Paleo diyet listesi her gün için aynı besinleri içermez. Bu, sadece bir günlük Paleo diyet listesi örneğidir.)