Zehirlenme, zehirli maddelerin yenilmesi veya koklanması sonucu ya da deri ile teması sonucu oluşabilmektedir. Ayrıca hayvan ısırıkları ve bozuk gıdalar da zehirlenmeye neden olabilmektedir. Zehirlenme kişilerde farklı etkilere neden olmaktadır. Bu kapsamda kişinin bağışıklık yapısı, yaşı veya zehirlenme olan maddenin türü ve miktarı gibi etkenler önemli olmaktadır. Zehirlenmenin çeşidine göre de tedavi biçimleri uygulanmaktadır.Zehirlenme zamanında tedavi edilmez ise, ölümcül sonuçlara neden olabilmektedir. Kişiler zehirlenme sonucu bilinçlerini yitirebilirler. Ciddi komplikasyonlara neden olan zehirlenmelerde yapılacak olan ilk yardım teknikleri önem arz etmektedir. Bunlara ek olarak zehirlenme yaşayan bir kişinin vakit kaybetmeden hastaneye götürülüp tıbbi bir yardım alması gerekmektedir.Zehirlenme vakalarının çoğu evde olur ve beş yaşın altındaki çocukların kazara zehirlenme riski en yüksektir. Kişilerin kasıtlı olarak birini zehirlemesi de yine karşımıza çıkan sorunlardandır.
Zehirlenme Belirtileri Nelerdir?
Zehirlenme belirtileri ve semptomları türü ve diğer faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir ancak birkaç ortak belirtileri bulunmaktadır. Bunlar;
- Hasta hissetmek
- İshal
- Karın ağrısı
- Uyuşukluk, baş dönmesi veya halsizlik
- 38C yüksek sıcaklık (100.4F) ya da daha fazla olması
- Titreme
- İştah kaybı
- Baş ağrısı
- Sinirlilik
- Yutma güçlüğü (disfaji)
- Solunum güçlüğü
- Normalden daha fazla tükürük üretme
- Deri döküntüsü
- Mavi dudaklar ve cilt (siyanoz)
- Burun veya ağız çevresinde yanık
- Çift görme ya da bulanık görme
- Zihinsel karmaşa
- Nöbetler
- Bilinç kaybı
- Koma (ağır vakalarda)
Bu yukarıda sizlere vermiş olduğumuz belirtilere sahipseniz, acil olarak doktora gitmeniz gerekmektedir. Hastanede kalmak için ciddi vakalarda gerekli olabilir. Birinin aşırı dozda zehir almış veya zehirlenmiş olduğundan şüpheleniyorsanız, onları kendiniz tedavi etmeye çalışmayın. Hemen tıbbi bir yardım alın.
Zehirlenme Türleri Nelerdir?
Zehirlenmeniz birçok yolla gerçekleşebilir. Aşırı dozda ilaç alımı en çok görülen türlerin arasında yer almaktadır. Bunlar genellikle reçetesiz ilaçlar ve reçeteli olarak satılan antidepresan ilaçları ile gerçekleşmektedir. Diğer potansiyel zehirler şunlardır;
- Çamaşır suyu gibi ev temizlik ürünleri
- Oje gibi kozmetik ürünler
- Mantar gibi bazı bitki türleri
- Ev kimyasalları ve pestisit çeşitleri
- Karbonmonoksit
- Gıda zehirlenmesi (kötü hazırlanmış veya pişmiş gıdalar, küflü ya da çiğ et bakteri ile kontamine edilmiş olan gıdalar)
- Kısa bir süre içerisinde çok alkol tüketilmesi
- Uyuşturucu kullanımı
Eşek arısı, arı, yılan ve böcekler zehirli değildir, ancak bu tarz hayvanların sizleri sokmaso zehir (toksin) içerebilir.
Zehirlenmeye Ne İyi Gelir?
Zehirlenmeye iyi gelenler, zehirlenme nedenine bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
1.Temiz Hava
Özellikle solunum yollu zehirlenmelere maruz kalan kişilerde (duman, gaz, egzoz gazı gibi) ilk olarak kişinin temiz hava alması gerekmektedir. Eğer kişiyi hareket ettiremiyorsanız, pencereyi açmak gibi alternatif yöntemleri denemelisiniz.
2.Kusma
Ağız yoluyla zehirlenen kişilerde (ilaç zehirlenmeleri veya gıda zehirlenmeleri gibi) genellikle kusturma yöntemi iyi gelecektir. Midelerinde bulunan zehri dışarı atmalarına yardım etmektedir. Tıbbi olarak da bu işlem mide yıkaması olarak geçmektedir.
3.Su
Zehirlenme ile vücudunuz su kaybettiği için su içmek en yararlı şeydir. Özellikle ishal gibi belirtiye sahipseniz, bol bol su içmeniz gerekmektedir.Deri yolu ile bulaşan zehirlenmelerde genellikle kişilere su ile müdahalede bulunulmalıdır. Kıyafetleri çıkarıldıktan sonra etkilenen bölgeyi ılık bir su ile yıkayınız. Zehirlenme gözde meydana geldi ise, gözü yaklaşık 20 dakika ya da herhangi bir yardım gelene kadar temiz bir su ile ovunuz.
4.Zencefil
Zencefil genellikle sindirim için doğal bir ilaç görevini görmektedir. Bal ile karıştırılarak tüketildiğinde mide yanması gibi belirtilerin yok olmasına yardımcı olacaktır.
5.Fesleğen
Fesleğen çoğunlukla boğaz ve mide sorunları için tavsiye edilmektedir. Solunum yolu zehirlenmeleri ve gıda zehirlenmelerinde önemli bir rol oynamaktadır. Bunun için fesleğen yapraklarının suyunu 1 bardak bal ile karıştırınız. Bu midenizi rahatlatacak ve aynı zamanda daha rahat nefes almanıza yardım edecektir.
6.Muz
Muzun içinde bulunduğu potasyum sayesinde zehirlenme sırasında vücudunuzda meydana gelen yıpranmayı onarabilirsiniz. Gün içerisinde birkaç muz tüketebilir veya muz suyu da içebilirsiniz.
7.Elma
Mide ağrısı ve ishal gibi belirtileri azaltmaya yardımcı olmaktadır. Buna ek olarak mide asitlerinin azalmasıyla besin zehirlenmeleri nedeniyle oluşan sorunları yok edebilir.
8.Limon
Limonun içinde bulunduğu asidik yapısı ile birlikte zehirlenme ile vücudunuzun göstermiş olduğu belirtileri azaltmaya yardımcı olmaktadır. Bunun için günün her anında, çayınıza ekleyiniz veya yemeklerin yanında yemeğe özen gösteriniz.
9.Sirke
Özellikle elma sirkesi, bağırsakları ve midenizi rahatlatmaktadır. Vücudunuzda bakteri oluşumunu engeller. Bu sebeple yemeklerine ve salatanıza elma sirkesi ekleyerek midenizin rahatlamasına yardımcı olabilirsiniz.
10.Bal
Bal, zehirlenme durumları için oldukça önemlidir. Bal, antifungal ve antibakteriyel özelliklere sahiptir. Bunun için içecek olduğunuz çayların içine bal eklemelisiniz. Saf hali ile de tüketebilirsiniz.
11.Nane Çayı
Nane çayı genellikle midede bulunan kramplar için sizlere tavsiye edilmektedir. Nane çayını saf bir şekilde tüketebileceğiniz gibi, aynı zamanda normal çayınıza nane yağını da ekleyebilirsiniz.
12.Kimyon
Kimyon özellikle gıda zehirlenmelerinde sizlerin midelerinde bulunan yanma hissi için önerilmektedir. Ayrıca halsizliğe de iyi gelmektedir. Bunun için yemeklerinize bir çorba kaşığı kadar kimyon eklemeniz gerekmektedir.
Zehirlenme Tedavisi Nasıl Yapılır?
Zehirlenme tedavisinde kullanılabilecek olası tedaviler şunlardır;
- Aktif kömür – Bazen zehirlenmiş birisini tedavi etmek için kullanılır. Odun kömürü, kanın zehri emmesini yavaşlatır veya durdurur.
- Antidot – Bu zehir önlemek veya etkilerini tersine çevirmek için kişilere verilmektedir.
- Sedatifler – Kişi ajite ise verilebilir.
- Bir vantilatör (solunum makinesi) – Kişinin nefes alıp verişi durursa kullanılabilir.
- Antiepileptik ilaçlar – Kişi nöbet geçiriyor ise kullanılmaktadır.
- Mide yıkaması: Zehirlenme durumlarında en çok başvurulan tedavi yöntemlerinden biridir. Bu yöntem ile birlikte kişiler midelerinde bulunan zehirlerden kısa sürede kurtulabilmektedirler.
Zehirlenmeninin şiddetinin tespit edilmesi için bazı testler yapılabilmektedir. Bunlar;
- Kan testleri: Kandaki kimyasallar ve glikoz seviyelerini kontrol etmek için kullanılabilir.
- Karaciğer testi: Bu test ile birlikte kişilerin karaciğerin hasarının tespiti ve fonksiyonlarının testi yapılmaktadır.
- Elektrokardiyogram (EKG): Kalbin düzgün çalıştığını kontrol etmek için yapılan bir elektriksel kayıttır.
Kasıtlı bir zehirlemeye veya kasıtlı bir zehirlenme durumu söz konusu ise, psikolojik bir yardım almanız gerekmektedir.
Zehirlenme İçin Alınacak Önlemler Nelerdir?
- Oluşabilecek zehirlenmeleri önlemek için, çocukların ulaşacağı tüm potansiyel toksinleri onlardan uzak tutmaya özen gösterin.
- Zehirli olabilecek bir ürünü kullanmadan önce etiketi okuyunuz.
- Tıp uzmanları tavsiye etmediği sürece kişileri kusturmaya çalışmayın.
- Kullanmış olduğunuz ilaçların yan etkilerini ve olası komplikasyonlarını dikkatlice okuyun ve önerilen dozun dışına çıkmayın.
- Ipecac şurubunu kullanmayın. Yapılan araştırmalar sonucunda sağlığa verdiği zararlardan dolayı bu ilaçların kullanımı yasaklanmıştır.
- Bazı kombine kimyasal zehirli gazlar oluşabilir. Özellikle ev temizlik veya kimyasal ürünler asla karıştırmayın.
- Her ne olursa olsun zehirlenme meydana geldiğinde acil yardım çağırın. Hızlı ve uygun tıbbi yardım zorunludur.
- Asla ev ürünleri ya da ilaçlar ile çocukları yalnız bırakmayın. Tüm zehirli ve toksik maddeleri çocukların ulaşamayacağı bir yerde güvenli bir şekilde depolayın.
- Piller özellikle çocuklar için oldukça tehlikelidir. Yemek borusunda sıkışmış bir pil en az 2 saat içinde ciddi yanıklara neden olabilir. Bunun için çocuklarınızın pillere ulaşmasına asla izin vermeyin.