Şizofreni bir beyin düzensizliği olup, kişilerin davranışlarını, düşüncelerini ve dünyayı görme şekillerini değiştirmektedir. Bu hastalığa sahip olan kişilerin gerçeklik algısı değişmektedir. Gerçekte var olmayan şeyleri görüp, duyabilirler. Herhangi bir yabancı ile konuşabilir, diğer insanların kendilerine zarar vereceğini düşünebilir ve sürekli izlendiklerini veya takip edildiklerini düşünürler. Bu kişiler ve etrafındaki yakınları için hayat oldukça zorlaşmaktadır. Günlük aktiviteler gerçekleştirilemez hale gelir. Sürekli bir korku hali ortadadır. Genel olarak şizofreni olan kişiler gerçek ve gerçek olmayan şeyleri ayırt edemezler. Açık fikirli olamazlar. Duygularına hakim olamazlar ve normal bir hayat süremezler. Ancak bu herhangi bir umut olmadığı anlamına da gelmez. İlk olarak işaretleri ve belirtileri tanımlamak gerekir. İkinci adım ise herhangi bir ertelemeye girmeden yardım aramaktır. Doğru tedavi ve destek ile şizofreni hastalığı tedavi edilebilir. Böylece kişiler sağlıklı ve mutlu hayatlarına geri dönebilirler.
Şizofreni Belirtileri Nelerdir?
Bazı durumlarda şizofreni hastalığı aniden ve herhangi bir belirti göstermeksizin ortaya çıkar. Ancak genel olarak ilk belirtiler meydana gelir ve devamında hastalık oluşur. Şizofreni olan kişilerin motivasyonu düşük, duygusuz, mutsuz ve umutsuz olurlar. Belirtiler ortaya çıktığında kişinin yakınları durumun farkına varırlar ve erken teşhis süreci başlar. Teşhis ne kadar erken yapılırsa, tedavi de o derece başarılı olur. Böylece tedavi süreci başarılı geçer ise, terk edilen alışkanlıklar ve hobiler geri kazanılabilir. Şizofreni hastalığının belirtileri şu şekildedir;
1.Delüzyon
Bunlar gerçeğe bağlı yanlış inanışlardır. Sanrı veya hezeyan olarak da bilinir. Örnek olarak kendinizi yaralanmış olarak düşünmeniz, herhangi bir eleştirinin direk olarak size yapıldığını sanmanız, özel bir ününüzün ya da yeteneğinizin olduğunu düşünmeniz, başka birinin size aşık olduğunu sanmanız ve vücudunuzun tüm işlevlerini yerine getirmediğini düşünmeniz bunlara birer örnektir.
2.Halüsinasyon
Bu durum ise gerçek ile alakası olmayan şeyleri görmek ve işitmek anlamına gelir. En yaygın halüsinasyon ise çeşitli var olmayan sesler duymaktır.
3.Düşünme Zorluğu
Düşünme zorluğu aynı zamanda dolaylı yoldan, konuşma zorluğu ile de bağlantılıdır. Etkili bir iletişim ortadan kalkar. Sorulan sorulara ise konu ile alakası olmayan cevaplar verilir. Konuşma ise nadiren de olsa anlamsız ve anlaşılamayacak kelimeleri bir araya koyarak, içinden çıkılamayacak bir duruma girilir.
4.Davranış Bozuklukları
Bu durum şizofreninin başladığı yaşa göre değişiklik göstermektedir. Çocukluk döneminden yaşlılık sürecine kadar geçen süreçte şizofreni olan kişiler yaşa bağlı olarak farklı davranışsal bozukluklar sergileyebilir. Davranışlar hedefe odaklanmaz. Normal olmayan motor davranışları talimatlara direnme, uygun olmayan ve garip bir duruş, sorumluluk duygusundan uzaklaşma ve işe yaramayan, aşırı hareketlilik gibi davranış bozuklukları ortaya çıkar.
5.Negatif Belirtiler
Bu durum hareketi ve harekete bağlı olan fonksiyonu kısıtlar. Örnek olarak bir kişi göz temasından kaçınma, yüz ifadelerinde herhangi bir değişiklik göstermeme, çekimsiz ve monoton konuşma veya duygusal hareketleri belli etmek için kullanılan kafa ve el hareketlerini kullanmama gibi negatif etkiler oluşabilir. Hareketi kısıtlanan kişiler, aktivitelerde başarısızlığa uğrar. Bu durum içine kapanıklığa, fazla konuşmamaya, kişisel hijyene dikkat etmemeye, günlük aktivitelerdeki ilginin kaybolmasına ve sosyal ortamlardan uzaklaşmaya sebep olur.Ergen yaştaki kişilerde görülen şizofreni belirtileri genellikle yetişkinlerde görülen belirtilere benzerdir. Ancak yaştan dolayı bazı durumlar farklılık gösterebilir. Bu durumun sonuçları olarak okuldaki derslerde başarısız olma, uyku sorunları yaşama, motivasyon eksikliğine sahip olma, depresif bir moda girme ve aile ile anlaşamama sorunları yaşanır.Davranışsal bozukluğa sahip olan kişiler gündelik hayat içerisinde yaşamımızda yer almaktadırlar. İntihar teşebbüsüne girişme gibi etkiler şizofreni hastası kişilerde meydana gelebilir. Bu kişiler etrafınızda olan ve sevdiğiniz kişiler olabilir. Böyle bir girişime teşebbüs eden kişileri ve etrafındakileri korumak adına derhal polis ve ambulans gibi hizmetlere acil durum numaralarından ulaşınız ve gerekli yardımı talep ediniz.
Şizofreninin Sebepleri Nelerdir?
Genel olarak şizofreni belirtileri tam olarak bilinmemektedir. Bilim adamları halen araştırmaları gerçekleştirmektedirler. Elde edilen sonuçlara göre şizofreni sebebinin genetik faktörler ve çevrenin sebep olduğu davranış bozukluklar olduğuna inanılmaktadır. Nörotransmitter madde olarak isimlendirilmiş dopamin ve glutamet doğal beyin kimyasalları olup, bunlarda meydana gelen sorun da şizofreniye sebebiyet verebilir. Yapılan araştırmalara göre normal insanların beyin yapılarının ve sinir sistemlerinin yapısının şizofreni hastalarına göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Ancak yine de şizofreni üzerine yapılan araştırmalar yeterli değildir. Tüm sonuçlar şizofreniyi desteklememektedir.
Şizofreninin Risk Faktörleri Nelerdir?
Şizofrenide belirlenen semptomların haricinde belirgin olmayan ve şizofreniyi tetikleyen sebepler de bulunmaktadır. Bunlar;
- Aile geçmiş içerisinde şizofreni hastası bulunanlar,
- Ana rahmi içerisindeyken özellikle ilk ve ikinci dönemde yetersiz beslenmeye, toksinlere ve virüslere maruz kalanlar,
- Bağışıklık sistemi aktivitesi artmış, örnek olarak iltihap ve otodirenç hastalıkları geçirmiş kişiler,
- Ergenlik döneminde veya yetişkinliğe yeni geçildiğinde zihin bulandırıcı ilaçların kullanımı şizofreninin risk faktörleri arasındadır.
Şizofreninin Komplikasyonları Nelerdir?
Herhangi bir iz bırakmaksızın şizofreni hastaları birçok duygusal, davranışsal ve sağlık problemleri geçirebilirler. Bu problemler hayatın her anında yasal ve finansal sorunlara sebep olmaktadır. Oluşan bu komplikasyonlar şu şekilde sıralanabilir;İntihar, kendini yaralama girişimi, sinirlilik hali, depresyon, alkol, uyuşturucu ve ilaç kullanımı, evsizlik, aile içi çatışmalar, herhangi bir işte çalışamama veya okula gitmeme eğilimi, sosyal olarak kendini ortamlardan uzaklaştırma, sağlık problemleri, sigaraya başlama, agresif davranışlar sergileme gibi pek çok komplikasyonlar görülebilmektedir. Çok tehlikeli durumlar ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Bu gibi bir durumda derhal polis veya ambulans ile destek alabilirsiniz. Bu yüzden herhangi bir şizofreni hastası ile karşı karşıya kaldığınızda derhal bir destek almanız gerekmektedir.
Şizofreni Teşhisi ve Yapılan Testler Nelerdir?
Şizofreni şüphesi ile doktora gidildiğinde medikal ve psikiyatrik geçmiş hakkında sorular sorulup, fiziksel bir test yapılıp genel bir inceleme gerçekleştirilir. Bunların devamında ise;
- Testler ve Görüntüleme: Kan sayım işlemi ve diğer kan testleri yapılarak kural dışı şartları sağlama ve benzer semptomları belirleyerek, alkol ve uyuşturucu kontrolü yapılır.
- Psikolojik Testler: Doktor veya mental sağlıkçı tarafından ruh halinizi gözlemlemek adına, delüzyonları, halüsinasyonları ve şiddete eğiliminizi kontrol etmek adına birtakım psikolojik testler uygulanır.
Yapılan teşhis sonrasında şizofreni tanısı konulan kişinin tedavi süreci başlar. Tedavi meditasyon ve fiziksel terapi içermektedir. Böylece ruh hali durumlarınızda iyileşme sağlanacaktır. Kriz durumlarında birçok belirti meydana gelir. Bu tip durumlarda uyku saatlerine dikkat edilmeli, gerekli hijyen sağlanmalı ve en önemlisi de güvenlik en ön planda olmalıdır. Tedavi amacı ile kullanılan pek çok ilaç bulunmaktadır. Ancak ileri düzeyde şizofreni hastalarına uygulanacak, ağır ilaçlarda birtakım yan etkileri beraberinde getirecektir. En önemlisi de psikolojik destek olacaktır. İyileşme süresinde yanınızda bulunacak kişilerin desteği sizleri ayakta tutacak ve iyileşme sürecini bu durum etkileyecektir. Her türlü tehlikeye karşı güvenlik önlemlerinin alınması da hayati bir önceliğe sahiptir.
