Metabolizma, biyolojik bir canlının yaşamını sürdürmek için vücudunda, bedeninde meydana gelen biyokimyasal işlemlerin tümüne denir. Vücuda alınan besinlerin yakılması, bu noktada ortaya çıkan enerjiyle vücudun yapılanması yada onarılması benzer biçimde metabolizmayı meydana getiren aktivitelerdir. Vücudun yapılanması ve onarılması için ihtiyaç duyulan enerji gıdalardan sağlanır. Burada yakılan enerji miktarı da metabolizma hızı ile ilgilidir. Bazal metabolizma hızı, vücut herhangi bir aktivite halinde değilken yaktığı enerjiye denir. Solunum, kan dolaşımı, vücut ısısının kontrolü, hücre yenilenmesi, beyin ve sinir fonksiyonları için ihtiyaç duyulan enerji miktarı bazal metabolizma hızını oluşturur. Bu enerji miktarı günlük harcanan enerjinin en büyük yüzdesini (ortalama %50-80) oluşturur. Bazal metabolizma hızı, bir insanın harcadığı kalori miktarını, özet olarak kilo alıp – vermesini ya da kilo seviyesini direkt etkiler.Bazal metabolizmanın çalışma hızını etkileyen faktörler: * Yaş Faktörü : her yaşın muayyen bir bazal metabolizma hızı vardır. Metabolizmanın en hızlı olduğu zaman 15-30 yaş arasıdır. 30 yaşından sonrasında metabolizma yavaşlamaya başlar. özellikle menopoz sonrası metabolizma hızı iyice azalır. * Genetiklik : Ailede kilolu olanların çocukları da şişman olabilir. Bu doğuştan metabolizma hızını etkisinde bırakır. * Genelde devamlı kilo alıp vermek: metabolizmayı yavaşlatır. * Bazı metabolik hastalıklar. • Tiroit bezinin hızlı çalışması metabolizmayı hızlandırırken; yavaş çalışması yavaşlatır. • Böbrek üstü bezinden ifrazlanan kortizon hormonunun fazla olması halinde metabolizma yavaşlar. • Pankreastan salgılanan ensülin hormonunun fazlası (hipoglisemi) da metabolizmayı yavaşlatır. * Cinsiyet Faktörü: erkeklerin genellikle hem bazal hem total metabolizma hızı daha fazladır. Bunda erkeklerde bulunan çizgili kasların ağır ve daha güçlü olmasının oldukça etkisi vardır. * Gün içinde aşırı karbonhidrat: şeker, makarna, pirinç, hamurlu besin ve tatlı tüketimi metabolizmayı yavaşlatır. * Stres bilindiği kadarıyla metabolizmayı yavaşlatır. * Uzun soluklu çok düşük kalorili rejimler: metabolizma hızını yavaşlatır
Vücut yağ oranı neden önemlidir?
Vücut yağ oranı şişmanlık derecesinin bir göstergesidir. Bu nedenle ölçülmesinde yarar vardır.Genel anlamda vücut yağ oranı dendiğinde vücut geliştirme gibi sporlarla çeşitli sporlarla uğraşanlar akla gelir. Spor yapanlar bu oranı en alt seviyelerde (%5 veya daha azca) tutmaya çalışırlar. Bu rekabet edebilmeleri için gereklidir.Vücut yağ oranının farklı seviyeleri farklı anlamlara gelmektedir.. Hem de çok düşük olması ara sıra sağlık sorunlarına bile yol açabilir. Bazıları için %25 benzer biçimde bir nispet düzgüsel bazıları için fazla olabilir. Bu yüzden kendi verilerinize bakılırsa hesaplayıp değerlendirmek gerekir.Erkeklerin ve kadınların arasında vücut yağ oranları içinde önemli farklar vardır. Bayanlar genellikle erkeklerden daha fazla yağ ile erkeklerden daha sağlıklı kalabilirler. Bunun nedeni emin bir gebeliğin yüksek yağ seviyesi gerektirmesidir. Hesaplama yapılırken de adam ve kadınlar için farklı hesaplama yöntemleri kullanılır.20 ile 40 yaş arası kadınlarda %19’dan %26’ya kadar yağ oranları iyi ile mükemmel arasında kabul edilir. 40 yaşından efsunk kadınlarda ise bu nispet %23 ile %30 arasındadır.20 ile 40 yaş arası erkeklerde ise %10’dan %20’ye kadar olan yağ oranları iyi ile mükemmel arasındadır. 40 yaşından efsunk erkeklerde ise bu oranlar %19 ile %23 arasıdır.Bütün cinsiyet ve yaş grupları için belirli vücut yağ oranlarının altında yada üstünde olmak sağlık problemlerine yol açabilir.