Beyinde ödem oluştuğunda, beyin dokusunda sıvı birikir ve basınç artar. Bu durum ciddi sonuçlar doğurabilir. Beyinde ödem belirtileri arasında baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, bilinç değişiklikleri, nöbetler ve hatta koma gibi hastalık derecesinde belirtiler yer alabilir. Tedavi süreci öncelikle nedenin tespit edilmesiyle başlar, ardından ilaç tedavisi, cerrahi müdahale veya diğer tedavi yöntemleri uygulanabilir. Beyinde ödem belirtileri yaşayan hastaların mutlaka bir sağlık uzmanına başvurması gerekmektedir.
Beyinde oluşan ödem veya sıvı birikmesi, hayatı tehdit eden ciddi bir durum olarak karşımıza çıkar. Beyin, kafatasının içinde kapalı bir ortamda bulunur ve kafatası esneyip genişleyemez. Bu nedenle, beyinde ödem oluştuğunda kafa içi basınç artar. Bu basınç artışı beyne giden kan akımını azaltır ve beyin hücrelerinin bası altında kalmasına neden olur. Sonuç olarak beyin hücreleri yeterli oksijeni alamaz ve beyin hasarı meydana gelir. Beyin hasarı, beyin hücrelerinin ölümüne yol açarak ödemi daha da artırır. Şiddetli beyin ödemi durumunda beyinden sıvı çıkışı da zorlaşır ve klinik durum hızla kötüleşebilir.
Ödem, vücudun herhangi bir hasara veya zedelenmeye karşı verdiği doğal tepkidir. Örneğin, ayağımız burkulduğunda ödem gelişir ve hasar gören bölgedeki kan damarlarının geçirgenliği artar. Vücuda giren mikroplarla savaşacak ve hasarlı dokuyu temizleyecek bağışıklık sistemi hücreleri damar içinden dokuya geçer. Buna benzer yaralanmalarda ödem tedavisi, istirahat, soğuk uygulama, etkilenen uzvu kalp seviyesinden yukarıda tutma ve kompresyon bandajı ile sarmadır.
Beyin ödemi, beynin genişleyebileceği hacim olmadığı için tehlikelidir ve tedavisi güçtür. Beyin ödemi şiddetli olursa kişide kalıcı hasara hatta ölüme yol açabilir. Beyin ödemi şu nedenlerden oluşabilir:
1. Travmatik Beyin Yaralanması: Trafik kazaları, düşme, spor yaralanmaları, şiddet olayları gibi nedenlerle kafaya direkt gelen darbeler beyinde ödem oluşmasına yol açabilir. Ağır kafa yaralanmalarında kafatasında kırık, beyin dokusunda direkt veya ivmeye bağlı zedelenme, beyin damarlarında çatlama ve beyin kanaması olabilir. Tüm bu hasarlar aynı zamanda ödeme yol açar.
2. Beyin Damar Tıkanıklığı (İskemik İnme): Beyin damarlarının tıkanması durumunda sinir hücreleri ihtiyaçları olan oksijene ulaşamaz. Sinir hücresi ölümü, beyinde ödem gelişmesine neden olabilir.
3. Enfeksiyonlar: Ensefalit, menenjit gibi beyin dokusu ve beyin zarlarını etkileyen enfeksiyonlar bağışıklık sistemi aktivasyonu ile beyin ödemine yol açabilir. Anne karnındaki ve yeni doğmuş bebeklerde parazit kaynaklı toksoplazma enfeksiyonu beyinde ödeme yol açabilir. Sinüs enfeksiyonu ve menenjit hastalığı beyinde apse oluşumuna yol açabilir.
4. Beyin Tümörleri: Beyin tümörleri etrafındaki dokuya baskı yapar. Basınç artışı nedeniyle iyi kanlanamayan dokuda hücre ölümü ve ödem oluşur. Tümör beyinden sıvı çıkışını zorlaştırabilir ve aynı zamanda yeni damarların oluşmasına yol açarak ödemi arttırabilir.
5. Diğer Nedenler: Hızlı bir şekilde yüksek rakıma çıkmak, ilaç istismarı, karbonmonoksit zehirlenmesi ve diğer zehirlenmeler de beyin ödemine yol açabilir.
Beyin ödemi tanısı koymak her zaman kolay olmayabilir. Öncelikle şikayetlerden yola çıkılır ve kapsamlı bir nörolojik muayene yapılır. Beyin ödemi tedavisi, istirahat ve ilaç tedavisi gibi önlemler alınarak başlanır. Bazı ilaçlar beyin ödemini azaltmada kullanılabilir. İdrar söktürücü (diüretik) ilaçlar ve kortizon tedavisi bunlar arasında sayılabilir. Ödemin kaynağı tümör ise, ameliyatla tümör çıkarılabilir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon ile kişinin ihtiyaçlarına uygun bir iyileşme süreci oluşturulabilir.