B grubu vitaminlerin biri olan B12 vitamini önemli ve depolanabilen bir besin öğesidir. Kan yapımında görevlidir ve sinir hücrelerinin sağlıklı kalmasına yardımcı olur. B12 vitamini tüm hücrelerimizdeki genetik materyal olan DNA’nın yapılmasına da yardımcı olur. Ayrıca B12 vitamini insanları yorgun ve zayıf kılan bir kan hastalığı olan megaloblastik anemiyi önlemeye yardımcı olur. Tüm bunlardan ötürü kanda B12 vitamini ideal aralıklarda olmalıdır. B12 vitamini ile ilgili merak edilenleri, normal B12 vitamini değerlerini ve b12 eksikliği olanlar ne yemeli gibi soruları yazımızda yanıtlayacağız.
B12 vitamininin görevleri nelerdir?
Temel besin öğelerinden olan B12 vitamini önemli görevler yapar. Sıkça eksikliği görülebilir ve dışarıdan alınması gerekebilir. Özellikle önemli işlevlerinden ötürü b12 eksikliği belirtileri yaşanabilir. B12 vitamininin temel görevleri şu şekildedir:
- Beyin ve sinir sisteminin normal işleyişinde görev alır.
- Bilişsel işlev için gereklidir.
- Kırmızı kan hücrelerinin yapımında görevlidir. Anemiyi yani kansızlığı önler.
- DNA’nın oluşturulmasına ve düzenlenmesine yardımcı olur.
- Göz sağlığını korumaya yardımcı olur.
- Vücutta enerji üretiminde görev alır.
- Sağlıklı bir kan için B12 vitaminine ihtiyaç duyulur.
Eksikliğinde nasıl belirtiler görülür?
Vücutta önemli işlevleri olan b12 vitamini eksikliği yaygın görülebilir. Özelikle b12 vitamini eksikliği baş ağrısı yapar mı, b12 vitamini eksikliği saç döker mi, unutkanlık yapar mı gibi soruları sıkça duyabiliriz. Bu belirtileri bazı görevlerini yerine getiremeyecek seviyeye geldiğinde yapabilir. Örneğin enerji metabolizmasında görev aldığı için b12 eksikliği belirtileri arasında yorgunluk, baş ağrısı veya halsizlik görülebilir. En yaygın görülen b12 eksikliği belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Unutkanlık
- Depresyon
- Bilinç bulanıklığı
- Baş ağrısı
- Ruh hali değişkenlikleri
- Konsantrasyon zorluğu
- Ellerde, ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
- B12 vitamini aşırı düştüğünde nadir de olsa beyin hasarına ve sinir sistemi bozukluklarına yol açabilir.
Bunları da Okumalısınız : İnsülin Direnci
Ne kadar B12 vitaminine ihtiyacımız var?
Her gün ihtiyacınız olan B12 vitamini miktarı yaşa bağlı olarak değişebilir. B12 kaç olmalı kadınlar için ise yaşa, gebelik ve emzirme dönemlerine göre değişebilir. Genellikle yaşla birlikte B12 vitamini ihtiyacı artar. Gebelik ve emzirme dönemlerinde vitamin ve mineral ihtiyaçları doğal olarak artmaktadır. Örneğin 14-18 yaş arası çocuklarda ve yetişkinlerde B12 vitamini ihtiyacı günlük 2,4 mikrogramdır. Gebelik döneminde 2,6 mikrogram, emzirme döneminde 2,8 mikrogram olarak ihtiyaç farklılaşır. B12 vitamini depolanabilmektedir. Bu sebeple sağlıklı beslenme ideal b12 vitamini için yeterli olabilir.
Hangi besinler B12 vitamini içerir?
B grubu vitaminleri çoğunlukla bitkisel bazlı besinlerde bulunurlar. Buna karşın B12 vitamini ise hayvansal gıdalarda doğal olarak bulunur. Bazen de paketli ürünlere sonradan dahil edilebilir. Etikette içindekiler kısmında B12 vitamini yazıyorsa ilave edildiğini anlayabilirsiniz. B12 vitamini hangi meyvelerde var veya hangi sebzelerde var diye soran özellikle vegan kişiler için bitkisel besinler B12 vitamini içermez. Aşağıdaki besinler B12 vitamini açısından en zengin besinlerdir:
- Balık (özellikle mezgit ve ton balığı b12 açısından zengindir)
- Kırmızı et, kümes hayvanları
- Yumurta
- Süt, yoğurt ve diğer süt ürünleri
- İstiridye
- Sığır karaciğeri
- Bazı kahvaltılık gevrekler, mayalar ve gıda ürünleri (sonradan takviye edilerek)
Kimler B12 vitamini eksikliği açısından risk altındadır?
Çoğu insan, yedikleri yiyeceklerden yeterince B12 vitamini alabilirler. Ancak bazı durumlarda, B12 vitamininin emiliminde sorun yaşanabilir. Vücut, B12 vitaminini yiyeceklerden iki aşamalı bir süreçte emer. İlk olarak, midedeki hidroklorik asit, B12 vitaminini bağlı olduğu proteinden ayırır. İkinci olarak, serbest bırakılan B12 vitamini daha sonra mide tarafından yapılan intrinsik faktör adı verilen bir protein ile birleşir ve birlikte emilirler. Bazı durumlarda B12 eksikliği belirtileri görülebilir. Özellikle aşağıdaki kişilerde B12 vitamini eksikliği riski artar:
-
Otoimmün bir hastalık olan pernisiyöz anemi durumunda B12 eksikliği görülür. Çünkü bu kişiler intrinsik faktör yapamazlar. Hem gıdalardan hem de takviyelerden emilimde problem yaşayabilirler. Bu kişilerde B12 takviyesi iğne yoluyla sağlanabilir.
-
Yeterli et ve süt ürünleri tüketemeyen kişilerde de B12 eksikliği belirtileri sık görülür. Veganlar, vejetaryenler ve beslenmesi eksik kişilerde risk artar.
-
50 yaşının üzerinde kişilerde midede yeteri kadar hidroklorik asit olmayabilir. Bu sebeple b12 vitamini emilimi azalabilir. Böyle durumlarda takviye alınabilir.
-
Gastrit gibi mide problemlerinde B12 emilimi zorlaşabilir. Bu kişilerde hidroklorik asit ve intirinsik faktör yapımı azaldığı için B12 eksikliği belirtileri görülebilir.
-
Tüp mide operasyonu gibi mide ameliyatları veya bağırsak ameliyatları olmuş kişilerde de b12 vitamini eksikliği görülme riski artar.
-
Çölyak ve crohn hastalığı gibi sindirim sistemi hastalıklarında da b12 vitamini emilimi azalabilir ve eksiklik riski artar.
-
Gebelik ve emzirme gibi ihtiyacın arttığı durumlarda eksik beslenme olduğunda anne ve bebekte b12 vitamini eksikliği görülebilir.
-
Metformin, mide koruyucular, peptik ülser için kullanılan bazı ilaçlar da b12 vitamini emilimini azaltabilirler.
Kimler B12 vitamini takviyesi alırlar?
Özellikle b12 vitamini düşük olan kişiler kan tahlili ile tespit edilebilir. Yukarıdaki gibi şüpheli kişilerde b12 taraması yapılabilir. Bazı kişilerde b12 vitamini emiliminde sorun yaşanabilmektedir. Bu kişiler için b12 takviyesi iğne şeklinde veya farklı formlarda önerilebilir. Yaşlılar, pernisiyöz anemisi olanlar, bağırsak rahatsızlıkları olanlar emilim sorunu yaşayabilirler. Kapsül formu emilim problemlerinde etkili olmayabilir. B12 dil altı formları veya b12 enjeksiyonları bu kişilere önerilebilir. Emilim problemleri dışında vegan kişiler de b12 seviyelerini kontrol etmeliler ve gerektiğinde takviye alabilirler.
Bunları da Okumalısınız : Chia Tohumu Hakkında Bilmeniz Gerekenler
B12 vitamini takviyesini aşırı alırsak ne olur?
Vitamin ve mineraller vücudumuzda belirli bir miktarda bulunmalıdır. Eksikliği kadar fazlalıkları da sıkıntılara yol açabilir. B12 vitamini eksikliği belirtileri gibi fazlalığında da bazı belirtiler olabilir. Bu belirtiler genellikle kontrolsüz ve fazla takviye alımında görülür. Normalde B12 fazlalığı toksik olarak görülmez ve ciddi yan etkiler olmaz. Ancak nadir de olsa B12 vitamini yüksekliği baş dönmesi, sıcak basması, baş ağrısı gibi belirtilere sebep olabilir. Takviye alırken doktor kontrolünde ve doğru dozlarda alınmalıdır. B12 vitamini eksikliği belirtileri hissediyorsanız aile hekimi veya dahiliye hekimi tarafından gereken tahlilleri yaptırıp ona uygun takviye alabilirsiniz. Diğer yazılarımız için sitemizi inceleyebilirsiniz.
Hayal Gücünüzü Besleyin: Benzer Konulardaki Bağlantıları İnceleyin