Stres her insanın maruz kaldığı psikolojik bir durumdur. Kimi insanlar hayat şartları gereği yoğun stres altındayken, kimi insanlar strese daha az maruz kalmaktadır. Stres oranı kişinin karakter yapısına da bağlıdır. Stresle başa çıkmak, fırsata çevirmek ya da göz ardı etmek sağlam karakter yapısına sahip insanlara özgü bir davranıştır. Ancak şunu bilmekte fayda var; stres hayatımızın bir parçasıdır. Öyle ya da böyle bir şekilde stresle karşılaşmaktayız. Stres günlük yaşamı etkilemesinin yanında, insan ilişkilerini değiştirmekte ve ruh ve beden sağlığını bozmaktadır.
İlk olarak 1900’lü yılların başında kullanılan stres kelimesi gerek ruhsal, gerekse bedensel ani değişimlere sebep olan durumları tanımlamak için kullanılmaktadır. Çok değişik şekillerde ortaya çıkan stres net olarak tanımlanamamaktadır. Stres karakter yapısıyla ilgili olduğu için kişiden kişiye göre değişiklik göstermektedir. Gürültülü ortam bazı kişilerde strese neden olurken, bazı kişiler içinse hiç bir anlam ifade etmez. Stres kötü olarak algılansada bazen yararlı olabilmektedir. Stres ciddi bir motivasyon ve kamçılama yoludur. Çoğu zaman insan hayatında olumlu yönde değişimlere yol açmaktadır. Stresi fırsata çevirmekten kasıt buradan kaynaklanmaktadır.
Stres Olmadan Hayat Anlamsız Olurdu
Tıpkı iyi ve kötü dengesi gibi streste hayatın bir zorunluluğudur. Stressiz hayat neredeyse düşünülemez. Elbette yoğun stres bir takım riskler oluşturmaktadır. Ancak kişilerin stresi kabullenmesi ve hayatın bir parçası olduğunu bilmesi gerekmektedir. Kişileri motive etmesi bakımından hayat kalitesinin yükseltilmesinde etkili olmaktadır. Stres hayatın yönetilmesi ve yönlendirilmesinde büyük rol üstlenmektedir. Stres olmasaydı hayat sıkıcı ve amaçsız olurdu.
Daima stresten korunmak için çabalarız ve bunun sonucunda hayat gayesi ortaya çıkar. Parasızlık stresi iş bulma zorunluluğunu doğurur, işsiz kalma stresi işe dört elle sarılmayı doğurur, yalnız kalma stresi doğru bir eş bulma yuva kurma ihtiyacını doğurur. Hayat gayesini yönlendiren stresin yanı sıra daha küçük çaplı ancak yüksek baskıya neden olan stresler de bulunmaktadır. Bu durum tamamen kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Kimi insan yeni bir insanla tanışacağı zaman stres yaşarken, kimi insan toplu taşıma araçlarında stres olmaktadır. Yoğun iş temposun bazı insanlar için çok stresliyken, bazı insanlar içinse işin lezzeti olarak algılanmaktadır.
Strese Verilen Tepkiler
Stres çeşitleri sınırsız sayıda olmakla birlikte kişilik yapısına göre değişiklik göstermektedir. Stresi tetikleyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Her insan bu faktörlere değişik tepkiler göstermektedir. Yoğun stres altında kalan insanlar genellikle gergin olurlar ve bu durumu çevrelerine yansıtırlar. Suratları asılan insanlar, genellikle çevresindeki insanları da olumsuz etkiler ve kalplerini kırar. Bunun yanı sıra stres insandan insana göre değişmekle birlikte içine kapanmayı, öfkeyi, ağlamayı, gülmeyi, hıçkırmayı ortaya çıkarabilmektedir.
Stres dışarıdan bir uyaran olabileceği gibi zihinsel kurgulama ve düşünceler de olabilmektedir. Başka bir ifadeyle stresi insan kendi kendine de yaratabilmektedir. Stres doğal olmasına karşın yoğun şekilde hissedilmesi insan hayatını olumsuz yönde etkilemektedir. Sağlıklı düşünmeyi ve mantıklı kararlar almayı engellemektedir.
Stres Sağlığı Nasıl Etkiler?
“Her şeyin başı sağlık” ifadesi halk arasında sıkça kullanılmaktadır. Bu cümle genellikle yoğun stres durumlarında kullanılmaktadır. Çünkü aslolan sağlığımızın yerinde olmasıdır. Bunun da ötesinde stres sağlığımızın bozulmasına da neden olabilmektedir. Stres yaşam kalitesini doğrudan ya da dolaylı olmak üzere etkilemektedir. Çoğu hastalığın tetikçisi olan stres, özellikle de kalp hastalıklarını tetiklemektedir. Kan dolaşımı stresten etkilenir ve kan damar duvarlarına basınç uygulamaya başlar. Kalbin hızlı çalışmaya başlaması, tansiyonun da yükselmesine neden olmaktadır.
Halk arasında inme olarak bilinen ani felç durumları yoğun strese bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Beyne kan pıhtısının sıçraması sonucunda gerçekleşen inme ölümle dahi sonuçlanabilmektedir. Bedensel sağlığı olumsuz yönde etkileyen ve hatta sağlığın bozulmasına yol açan stres vücutta bir takım değişimler meydana getirmektedir;
- Kas ağrısı ve gerginliği
- Baş ağrıları
- Hormonal değişimler
- Diş gıcırdatmaya bağlı olarak ortaya çıkan diş çürükleri
- Kabızlık ve ishal
- Ülser
- Titreme
- Astım
- Nefes darlığı
Stresin taşıdığı en büyük risk ise kansere yol açmasıdır. Yoğun strese maruz kalan insanların kanser hastalığına yakalanma riskleri daha yüksektir. Elbette tek başına kansere neden olamaz. Ancak kanserli hücrelerin ortaya çıkmasında ciddi bir etkendir. Bağışıklık sistemini bozan stres, vücudun genel düzeninin bozulmasını beraberinde getirmektedir. Hücrelerin mücadele gücünün zayıflatan stres, aynı zamanda birçok hastalığa davetiye çıkarmaktadır.
Duygusal bakımdan ciddi sorunlara yol açan stres psikolojik anlamda da sağlığın bozulmasına neden olabilmektedir. Olumsuz davranışlar, öfke, kızgınlık, endişe, sabit fikirlilik, keder, mutsuzluk, depresyon, konsantrasyon eksikliği ve hatta intihar duygusal sağlık bozulmalarına örnektir.
