Stres kırığı, aşırı fiziksel ve/veya zihinsel stresin neden olduğu bir kemik yaralanmasıdır. Genellikle ayak bileği, ayak, bacak, kalça, el bileği veya kolda görülür. Belirtileri arasında ağrı, şişlik, hassasiyet, cilt renginde değişiklikler ve hareket kısıtlamaları yer alır. Tedavisi dinlenme, buz uygulama, ağrı kesiciler, alçı veya eklem ateli kullanımı ve fizik tedaviye kadar değişebilir. Erken teşhis ve tedavi stres kırıklarının iyileşme sürecini hızlandıracaktır.
Stres kırığı, özellikle ayağın yük taşıyan kemiklerinde sık görülen bir spor yaralanmasıdır. Bu yaralanma, kasların yorgun düşmesiyle birlikte kemiklerin şok emme görevini yapamadığında ortaya çıkar. Bu durumda ekstra yük kemiklere biner ve kemikte çatlama meydana gelir.
Ayakta metatars (tarak kemikleri), naviküler kemik, kalkaneus (topuk kemiği), bacakta tibia (kaval kemiği), fibula (baldır kemiği), femur (uyluk kemiği), femur kemiğinin boyun kısmı, leğen kemiğinin ön parçası (pubik rami), sakrum (sağrı kemiği) gibi yerlerde stres kırığı sık görülür.
Bu kırıklar genellikle ani ve şiddetli bir travma sonucu ortaya çıkmaz. Stres kırığı ise kemiğin dayanma gücünü aşan çok sayıda zorlanma sonucu gelişir.
Fiziksel aktivitenin yoğunluğu çok kısa sürede hızla artarsa stres kırığı oluşma riski artar. Kemiklerin artan yüke adapte olması için zaman gerekir. Kemik dokusu sürekli yıkım ve yapım süreçleri ile yeniden şekillenir. Kemiğin şekillenmesine izin vermeden birden yüklenme artarsa stres kırığı oluşabilir. Ayrıca alışık olunmayan zemine geçme, uygun olmayan ayakkabı kullanımı, antrenmanlar arasında yeterli dinlenme süresinin olmaması gibi faktörler etkili olabilir.
Stres kırığı, tenis, atletizm, jimnastik, basketbol gibi sporları yapanlarda ve ağır yükle uzun süre yürüyen askerlerde daha sık görülür. Bayan atlet triadı denilen kavramla açıklanabilen bir durumda, kadın sporcularda bu kırıklar daha sık görülür. Bu hastalıkta yeme bozukluğu (blumia veya anoreksia), amenore (adet sıklığının azalması) ve kemik erimesi (osteoporoz) bayan atlet triadının bileşenleridir. Kemik erimesi kırıklara yatkınlık oluşturur.
Stres kırığının en sık belirtileri arasında hareketle ağrı olması yer alır. İstirahatle ağrı azalabilir ve belli bir noktada hassasiyet oluşabilir. Şişlik de görülebilir.
Stres kırığı tanısı, kişinin risk faktörlerinin sorgulanması ve bilgisayarlı tomografi veya emar (MRG) gibi ileri görüntüleme yöntemleri kullanılarak konulabilir.
Tedavinin ilk adımı istirahattir. Ağrıya neden olan aktiviteler bırakılmalıdır ve ödemi azaltmak için soğuk uygulama yapılabilir. 6-8 haftalık dinlenme süresi, çoğu stres kırığının iyileşmesi için yeterlidir. Doktor izin verirse istirahat döneminde kemiğe yüklenmeyen yüzme gibi farklı bir spor yapılabilir. Tabanlık veya ayağa binen yükü azaltan ortezler, koltuk değneği gibi yükü alan cihazlar da iyileşmeye yardımcı olabilir.
Stres kırıklarına karşı önlem alınması için yeni bir spor aktivitesine başladığında hedefler kademeli olarak arttırılmalıdır. Cross-antrenman, güçlendirme ve esneklik egzersizleri yapılmalı, sağlıklı ve dengeli beslenilmeli, spor için uygun ayakkabılar tercih edilmelidir. Ağrı ve şişlik durumunda spor birkaç gün ara verilmeli ve şikayetler geçmezse doktora başvurulmalıdır.