Nöropatik ağrı, sinir sisteminin hasar görmesi sonucu ortaya çıkan kronik bir ağrı çeşididir. Bu tür ağrılar, sinirlerdeki hasar nedeniyle normalde ağrı hissettirmemesi gereken uyaranlara karşı aşırı hassasiyet ve ağrıya neden olabilir. Nöropatik ağrı, yanma, batma, uyuşma, karıncalanma gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
Nöropatik ağrının tedavisi, altta yatan nedenin belirlenip tedavi edilmesiyle başlar. Eğer altta yatan bir tıbbi durum varsa, öncelikle bu durumun tedavi edilmesi önemlidir. Bunun yanında, nöropatik ağrıyı kontrol altına almak için çeşitli tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bunlar arasında ilaç tedavisi, fizik tedavi, akupunktur, sinir blokajları gibi yöntemler yer alır.
Nöropatik ağrıyı tedavi etmek için bir multidisipliner yaklaşım benimsenmesi önemlidir. Bu nedenle bir ağrı uzmanı, nörolog, fizik tedavi uzmanı gibi farklı uzmanların bir araya gelerek hastanın durumunu değerlendirmesi ve en etkili tedavi planını oluşturması gerekmektedir.
Nöropatik ağrı, bir tür kronik ağrıdır. Genellikle yaralanma veya enfeksiyon gibi nedenlerle ortaya çıkabilir, ancak bu nedenler doğrudan ağrıya neden olmaz. Tipik olarak, ağrı bir hastalık veya yaralanma sonucunda ortaya çıkar. Örneğin, bir yere ayağımızı sert bir şekilde çarptığımızda hemen ardından ağrı hissederiz. Ancak nöropatik ağrıda, ağrı bu tür bir olaya bağlı olmadan vücut tarafından üretilir. Bu tür ağrı yanma veya batma şeklinde hissedilebilir ve sürekli veya rastgele zamanlarda ortaya çıkabilir. Aynı zamanda dokunma hissinde azalma veya uyuşma gibi belirtiler de eşlik edebilir. Bu şikayetler zamanla artabilir veya azalabilir. Tahminlere göre toplumun yaklaşık %10’u nöropatik ağrıdan yakınmaktadır.
Nöropatik ağrıya çeşitli nedenler yol açabilir. Bazı hastalıklar nöropatik ağrıya neden olabilir. Örneğin, multiple skleroz, multiple myeloma, kanser gibi hastalıklar bu tür ağrılara yol açabilir. Şeker hastalığı da nöropatik ağrının önemli bir nedenidir. Şeker hastalığı olan kişiler el ve ayaklarında his kaybı, uyuşma, ağrı, yanma gibi şikayetlerden yakınabilir. Uzun süreli aşırı alkol tüketimi de sinir dokularında hasara yol açarak nöropatik ağrıya neden olabilir. Bazı kanser tedavileri de sinirleri etkileyerek benzer şikayetlere yol açabilir.
Yaralanmalar da nöropatik ağrıya neden olabilir. Kas, eklem, sinir veya yumuşak dokuların yaralanması sinir hasarına yol açabilir. Örneğin, bel, boyun, kol veya bacak yaralanmaları sinir hasarına neden olabilir. Yumuşak dokular iyileşse de sinir yapılarının iyileşme kapasitesi daha düşüktür, bu nedenle yaralanmadan yıllar sonra bile ağrılar devam edebilir.
Enfeksiyonlar da nöropatik ağrıya neden olabilir. HIV-AIDS, sifiliz, zona gibi enfeksiyonlar yanma, sızlama şeklinde ağrılara yol açabilir.
Amputasyon da nöropatik ağrının nadir bir nedenidir. Ampute edilen kişilerde hayalet (fantom) uzuv sendromu olarak adlandırılan bir durum ortaya çıkabilir. Beyin kaybedilen uzuv kısmından hala ağrı sinyalleri alır, bu durumda kaybedilen uzuv artık var olmamasına rağmen. Bu durum ampute kısma yakın sinir liflerinin beyne hatalı sinyaller göndermesi veya beyindeki değişikliklerden kaynaklanabilir. Kol, bacak, parmak, kulak gibi vücut kısımları için de fantom ağrı hissedilebilir.
Diğer nedenler arasında B vitamini eksikliği, sinir sıkışmaları, tiroit hastalıkları ve omurga hastalıkları yer alır.
Nöropatik ağrının belirtileri arasında yanma, zonklama veya sızlama şeklinde ağrı, karıncalanma veya uyuşma hissi, herhangi bir nedenle ilişkisiz olarak başlayan ağrı, normalde ağrı yapmaması gereken şeylerin ağrıya neden olması (örneğin, elbisenin sürtünmesi, hafif dokunma, soğuk hava), sürekli rahatsızlık veya anormallik hissi, uyku ve dinlemede zorluk, kronik ağrıya bağlı psikolojik sorunlar bulunur.
Nöropatik ağrı tanısı, şikayetlerin sorgulanması ve fizik muayeneyle konulur. Bazı standart anket ve tarama testleri kullanılabilir. Kişinin risk faktörleri de değerlendirilir. Nedeni araştırmak için kan testleri, görüntüleme yöntemleri ve elektromiyografi gibi ileri araştırmalara ihtiyaç duyulabilir.
Nöropatik ağrının tedavisi, altta yatan hastalığı belirlemeyi ve mümkünse tedavi etmeyi içerir. Ağrıyı gidermek için çeşitli ilaç tedavileri, fizik tedavi ve alternatif yöntemler kullanılır. Basit ağrı kesici ilaçlar, ağrı kesici kremler ve plasterler, opioid ağrı kesiciler, antidepresan ilaçlar, antiepileptik ilaçlar, sinir blokları, implantlar, yaşam tarzı değişiklikleri, fizik tedavi ve diğer yöntemler tedavi seçenekleri arasındadır.
Referans: Colloca L, Ludman T, Bouhassira D, et al. Neuropathic pain. Nat Rev Dis Primers. 2017;3:17002. Published 2017 Feb 16.