Kraniotomi, kafatasının belirli bir bölgesinde bir kesik veya delik yaparak beyin cerrahisi için kemik çıkarılması işlemidir. Bu işlem, beyin tümörleri, epilepsi, kanama veya travma gibi durumlarda gereklidir ve genellikle genel anestezi altında yapılır. Kraniotomi işlemi, birçok riski içerir ve sonrasında uzun bir iyileşme süreci gerektirir.
Kraniotomi, kafatasını oluşturan kemiklerden bir parçanın çıkarılarak kafatasında açıklık oluşturulması işlemidir. İşlemin adı, hangi kemik parçasının çıkarıldığına göre değişebilir (örneğin, frontal, temporal, parietal veya oksipital kraniotomi). En sık yapılan tipi, frontal, temporal, parietal ve sfenoid kemiklerin komşu olduğu pterion kısmının çıkarıldığı pterional kraniotomidir. Kraniotomi ameliyatları genellikle beyin kanaması, beyin tümörleri, beyin absesi veya beyin ödemi gibi sorunların tedavisinde kullanılır.
Kraniotomi ile çıkarılan kemik parçası, işlem bitince eski yerine titanyum plak ve vidalar kullanılarak tekrar yerleştirilir. Böylece iyileşme süreci birkaç ayda tamamlanarak kemiğin eski sağlamlığına kavuşması mümkün olur. Kraniektomide ise çıkarılan kemik eski yerine yerleştirilmez. Bunun nedeni, kemiğin hasarlanmış olması, beyin ödeminin kemiğin tekrar eski yerine yerleştirilmesine izin vermemesi veya o bölgedeki bir enfeksiyon gibi nedenler olabilir. Kısaca kraniotomi daha ileri cerrahi işlemler için beyne ulaşma amacıyla yapılırken, kraniektomide amaç genellikle beyindeki basıncı azaltmaktır.
Kraniotomi ameliyatları, genellikle önceden elde edilmiş MR veya BT görüntülerinin kılavuzluğunda gerçekleştirilir. Bu tekniğe stereotaktik kraniotomi denir. Fazla kemik çıkarılması gerekmeyen durumlarda anahtar deliği kraniotomi yapılabilmektedir. En küçük kraniotomi şekli ise burr hole veya trepanasyon denilen tekniktir.
Kraniotomi ameliyatı gerektirebilen beyin kanaması, beyin ödemi, tümör gibi sorunlar kişide farklı fonksiyonel kısıtlılıklara yol açabilir. Mümkün olan en iyi iyileşmenin sağlanması için ameliyat sonrası dönemde nörorehabilitasyon uygulanması önemlidir.