Uyku Bozuklukları ve Uyku Laboratuvarı
Horlamanız varsa, sabahları yorgun uyanıyorsanız ve uykunuzu alamamış hissediyorsanız, huzursuz bacak sendromunuz varsa ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilecek uyku bozukluğunuz olabilir. 80’den fazla uyku bozukluğu belirtisi var ki bunlar sosyal yaşamı yakından etkileyebiliyor. Uyku bozuklukları, uyku laboratuvarında yapılanın testlerle belirlenerek tedavi edilebiliyor. Memorial Hizmet Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Banu Altoparlak, uyku bozuklukları ve uyku laboratuvarı hakkında bilgi verdi.
Uyku bozukluğu ne demektir?
Sağlıklı bir yaşamın en önemli etkenlerinden biri olan uyku, gündüz yıpranan vücudun gece boyunca yeniden yapılanmasını sağlamaktadır. Hayatın üçte birinin uyku da geçtiği göz önüne alınırsa kaliteli ve sağlıklı bir uykunun önemi daha fazla ortaya çıkmaktadır. 80’den fazla uyku bozukluğu bulunmaktadır.
- Horlama ve uyku apnesi
- Uyum bozukluğuna bağlı uykusuzluk
- Kronik uykusuzluk
- Öğrenilmiş uykusuzluk
- Huzursuz bacak sendromu
- Gündüz aşırı uyku hali
- Uyurgezerlik en sık rastlanan uyku bozuklukları arasındadır.
Vücudun biyolojik saati ile ilgili sorunlar kişilerin günün yanlış zamanında uykulu olmasına neden olabilmektedir. Uyku bozukluklarının çoğu yaşam kalitesinin ve sağlığın bozulmasına neden olurken, trafik ya da mesleki kazalara da yol açabilmektedir.
Uyku apnesi
Uykuda soluk duraklaması olarak bilinen apne, hava akımının en az 20 saniye süreyle normal değerinin %20'sine ve daha altına düşmesiyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Hayati sorunlara neden olan uyku apnesi sorunu kişinin kendisini belirlemesi zordur. Gece uykusu süresince ani solunum duraklamaları, çok gürültülü horlamalar, iç çekmeler yetersiz uyku nedeniyle yaşanan zihinsel yeteneklerde bozulmalar ve gün içinde uykululuk hali en önemli belirtiler arasındadır. Uyku sırasında solunumun tamamen kesilmesi veya önemli ölçüde azalması nedeni ile uyku bölünmesine ve kandaki oksijen oranında düşmesine neden olur. Soluk alamama, uyanma ile sonlanır ve uyandıktan sonra solunum tekrar başlar.
Aşırı kiloluluk, boğazda darlık yaratan nedenler, akşam saatinde alkol alımı, bazı ilaçlar uykuda solunum durmasını ağırlaştırır. Bilinçsiz ilaç kullanımı uyku apnesini daha da ağırlaştırabilir.
Huzursuz bacak sendromu
Willis-Ekbom olarak da adlandırılan huzursuz bacak sendromu çok sık rastlanan bir rahatsızlıktır. Hastaların çoğu yaşadıkları hisse tarif etmekte güçlük çekse de istirahat sırasında ve genellikle uyku da ortaya çıkan bacaklarda uyuşma, yanma, iğnelenme, karıncalanma, ağrı, şiddetli hareket ettirme isteği gibi yakınmalarla kendini gösterir. Belirtiler bacakta olmasına rağmen aslında nörolojik bir hastalıktır. Huzursuz bacak sendromu olan hastaların çoğunda ‘Uykuda Periyodik Bacak Hareketleri Bozukluğu’ adlı hastalık da bulunur. Bulguların sıklıkla akşam ve gece saatlerinde ortaya çıkması, bu hastalarda ciddi uyku bozukluklarına neden olmaktadır.
Uyku bozukluklarının belirtileri nelerdir?
Uykuda yan odadan duyulabilecek kadar şiddetli horlama, sabah yorgun uyanma, halsizlik ve geçmeyen uyku ve horlama esnasında solunum durması uyku bozukluklarının en sık belirtileri arasındadır.
- Haftada 2 veya daha fazla uykuya dalmakta güçlük çekenler.
- Yatma saatine yakın veya yatakta bacaklarda huzursuzluk hissedenler ile uyurken bacaklarını hareket ettirmek zorunda kalanlar.
- Uyumaya rağmen sürekli yorgun ve uykulu olanlar
- Gece terlemesi ve gece sık idrara çıkanlar
- Sabah yorgun ve baş ağrısı ile uyananlar ile gün içinde uyuyakalanlar uyku bozuklukları bakımından kontrol edilmelidir.
Uyku laboratuvarı nedir?
Uyku laboratuvarı, uyku bozukluğu yaşayan hastanın uyku ile ilgili kaydedilebilir tüm verilerinin bilgisayara kaydedildiği yerdir. Hasta hastanede özel bir odada kalır ve gece uykusundayken, “polisomnografi” denilen uyku testine tabi tutularak, uykusu kayıt altına alınır. Uyku laboratuvarında hastanın konforunun sağlanması gerekir. Hastanın bütün gece kalacağı odanın sessiz ve yeterli büyüklükte olması gerekir. Tuvalet ve banyo odanın içinde bulunmalıdır. Hastanın uyku düzenini ve yapılan tetkikleri inceleyen teknisyenlerin bulunduğu teknik gözlem odası ile hasta uyku odası arasında hastanın ihtiyacı olduğunda yardımcı olunabilmesi için yakın yerleşimli planlanır.
Uyku testi (Polisomnografi)
Polisomnografi yani uyku testi hastanın, uyku sırasında yaşadığı normal ve anormal durumların kayıt altına alınmasıdır. Test sırasında hastanın;
- Ağız ve burundan hava akışı
- Soluk alıp verirken göğüs ve karın hareketleri
- Uykuda solunum durması ve oranı
- Kan basıncı
- EKG aktivitesi
- Çene kas gerilimi elektrosu
- Kan oksijen seviyesi
- Beyin dalga hareketli
- Göz hareketleri
- Kas ve bacaklarda hareket değişikliği
- Vücut pozisyonu kayıt edilmektedir.
Uyku testi sırasında elde edilen kayıtlar daha sonra incelenerek öncelikle hastanın uyku yapısı değerlendirilir. Elde edilen sonuçlarla hastanın yaşadığı uyku bozukluğu teşhis edilerek tedavisi şekillendirilir.
Uyku testi öncesi dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Hastaların uyku testinde yalnız olacaklarını ve yakınlarının eşlik etmeyeceğini bilmesi gerekir. Uyku testinden önce sakinleştirici türde ilaç kullanan hastalar bu ilaçlarını en az 1 hafta öncesinden kesmelidir. Uyku laboratuvarına gelecekleri gün duş almaları, göğüs ve bacak kıllarını temizlemeleri gereklidir. Uyku testinin yapılacağı gün, alkol, sigara, çay, kahve ve gazlı içeceklerden uzak durulmalıdır.
İlginizi çekebilecek konular
