Kronik travmatik ensefalopati, tekrarlayan baş ve beyin yaralanmalarından kaynaklanan bir nörodejeneratif bir bozukluktur. Bu durumda, beyindeki proteinlerin anormal birikimi nedeniyle beyin hücreleri hasar görür ve ölür. Sıklıkla, bu durum uzun süreli etkileri olan atletik veya fiziksel temas sporları sırasında gözlenir. Kronik travmatik ensefalopatinin birçok semptomu vardır ve teşhis koymak zordur. Tedavi seçenekleri sınırlıdır ve şu anda kesin bir çözüm bulunmamaktadır.
Kronik travmatik ensefalopati adı verilen bir rahatsızlık, genellikle boks, Amerikan futbolu, hokey, futbol gibi kontakt sporlarla uğraşan amatör veya profesyonel sporcularda ve askeri personelde görülebilen bir sorundur. Bu rahatsızlığın sebebi, tekrarlayan kafa travmalarıyla ilişkilidir. Tekrarlayan travmalar, beyinde hasara ve tau denilen proteinlerin birikimine yol açabilir. KTE’nin oluş mekanizması tam olarak anlaşılamamıştır, ancak bu hastalık nörodejeneratif bir hastalık olarak görülmektedir ve sporcuların emeklilik yıllarında ortaya çıkar.
KTE, konküzyon travma sonucu beynin normal fonksiyonlarını geçici olarak yerine getiremediği durumlarda ortaya çıkabilir. Konküzyon, kafa travmasının dışarıdan belirtisi olmasa da darbe nedeniyle beyin etkilenir. Herhangi bir belirti yaratmayan darbeler subkonküssif kafa darbeleri olarak adlandırılır. Öte yandan, bu tür darbeler olmasa da, herhangi bir konküzyon öyküsü olmayan subkonküssif kafa darbelerine maruz kalan kişilerde de KTE bildirilmiştir. KTE gelişme riski, bu tür darbelere ne kadar çok yıl maruz kalınmasıyla artmaktadır.
Kronik travmatik ensefalopatinin belirtileri, kişinin düşüncelerini, duygularını, hareketlerini etkileyebilir. Herkeste aynı belirtiler görülmez. İlk belirti, bazı kişilerde depresyon ve anksiyete olabilir. Ardından hafıza ve diğer bilişsel beceriler bozulabilir. Bu durum kişinin günlük yaşamını, iş ve sosyal hayatını etkileyebilir. İlk olarak hafıza ve bilişsel beceriler etkilenip duygudurumu ve kişilik değişiklikleri daha sonra meydana gelebilir. Sinirlilik ve dürtüsel davranışlar görülebilir. Koordinasyon bozukluğu, titreme, düşmeye yatkınlık gibi hareketle ilgili problemler de belirtiler arasında sayılabilir.
KTE belirtileri iki farklı patern gösterir. Erken başlangıçlı hastalıkta ilk belirtiler 35 yaşından önce başlar. Kişilik ve duygu değişimlerine neden olur ve bilişsel bozukluklar hastalığın daha geç evresinde ortaya çıkar. Geç başlangıçlı hastalıkta, ortalama yaş 60 civarındadır ve ilk belirtiler bilişsel bozukluklardır. Çoğu kişide, bilişsel, duygusal ve kişilik bozukluklarının bir kombinasyonu görülür. İlerleyen dönemlerde, Alzheimer hastalığına benzer bir klinik tablo oluşabilir.
Kronik travmatik ensefalopatinin kesin tanısı ancak ölüm sonrası beyindeki değişikliklerin incelenmesiyle konulabilir. Bu nedenle, yaşayan insanlarda bu tanıyı koymak mümkün olmayabilir. Tedavi için henüz kesin bir yöntem yoktur. Belirtilerin niteliğine göre destekleyici tedaviler önerilebilir. Hareket bozuklukları söz konusu olduğunda, fizik tedavi yararlı olabilir. Kafa travmalarını önleyerek hastalığın görülme sıklığını azaltmak mümkündür.
