Fizik tedavide biofeedback yöntemi, hastanın vücut fonksiyonlarını ölçerek geri bildirim almasını sağlayan bir tedavi şeklidir. Bu yöntemde, özel cihazlar kullanılarak kas aktivitesi, kalp hızı, solunum hızı gibi parametreler ölçülür ve hasta bu verileri görsel veya işitsel bir geri bildirimle takip eder. Böylece, vücutta kontrolsüz olan bir fonksiyonu fark etme ve geliştirme yeteneği kazanılır. Fizik tedavide biofeedback yöntemi, kas gücü, denge, postür, nefes kontrolü gibi çeşitli durumları tedavi etmek için kullanılır. Doktor Fizik’te SEO uyumlu description yazarak, biofeedback yönteminin fizik tedavideki faydalarını ve nasıl uygulandığını detaylarıyla anlatan bir içerik sunulmaktadır.
Geri bildirim veya geri besleme, İngilizce “feedback” kelimesinin Türkçeye çevrilmiş halidir. Geri bildirim, bir sistemin çıkışındaki bilginin girişe geri verilerek çıkıştaki bilgi hatasının düzeltilmesini sağlayan bir tekniktir. Biofeedback ise insan vücudunda gerçekleşen bazı fonksiyonların elektronik alıcılar aracılığıyla algılanması ve gerçek zamanlı görsel, işitsel veya dokunsal geri bildirimle kontrol edilmesi anlamına gelir. Son zamanlarda, sanal gerçeklik teknolojisi ile geri bildirim veren yöntemler de geliştirilmiştir.
Biofeedback, vücudun belirli fonksiyonlarını kontrol etmeye yardımcı olan bir tekniktir. Kalp hızı, cilt sıcaklığı, kan basıncı gibi fonksiyonlar genellikle sinir sistemi tarafından otomatik olarak kontrol edilir. Ancak egzersiz, stres veya heyecan gibi psikolojik etkenler bu fonksiyonları etkileyebilir. Biofeedback yöntemi, normalde istemli kontrolün olmadığı bu fonksiyonlar üzerinde kontrole yardımcı olur. Bu yöntem özellikle nörolojik rahatsızlıklar, kas güçsüzlüğü, spastisite, denge bozukluğu gibi durumların iyileştirilmesinde etkili olmuştur. Ayrıca, kronik ağrı, migren tipi baş ağrıları, idrar kaçırma, yüksek tansiyon gibi sorunların tedavisinde kullanılabilir.
Biofeedback sırasında genellikle vücudun durumunu ölçmek için elektriksel sensörler kullanılır. Bu sayede normalde fark edilmesi zor olan küçük değişiklikler tespit edilebilir. Biofeedback sayesinde insanlar, kas ünitesini kontrol etmeyi öğrenebilir ve böylece fiziksel performanslarını artırabilir veya sağlıklarını iyileştirebilirler.
Biofeedback için farklı ölçülebilir değişkenler kullanılabilir. Parmak veya bileğe takılan sensörler, nabız, cilt değişiklikleri gibi parametreleri kaydedebilir. Başa takılan bantlar veya başlıklar ise beyin dalgalarını ölçebilir. Giyilebilir sensörler ise denge, postür, hareket açıklığı gibi değişkenleri kaydedebilir.
Biofeedback yöntemi geniş bir uygulama alanına sahiptir. Fizik tedavide en sık kullanılan yöntemlerden biri EMG-biofeedback’tir. Biofeedback genellikle diğer terapi yöntemleriyle birlikte kullanılarak hastaların iyileşme süreçlerine aktif olarak katılımını sağlar. Biofeedback ile hedeflenen fonksiyonların istemli kontrolü başarıldığında, cihaza bağımlılık da ortadan kalkar. Ayrıca, ilaç kullanılmaması ve yan etkisi olmaması da biofeedback’in avantajları arasındadır.
Biofeedback yönteminin kullanım alanları arasında stres inkontinansı, migren ve gerilim tipi baş ağrıları, inme rehabilitasyonu, periferik sinir yaralanmaları, omurilik yaralanmaları, serebral palsi, spazmodik tortikollis, yüz felci, multiple skleroz, ortopedik rehabilitasyon, fibromiyalji, kronik ağrı, boyun ağrısı, bel ağrısı, post travmatik stres sendromu, anksiyete, irritabl bağırsak sendromu, temporomandibular eklem bozukluğu, hipertansiyon, denge bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi durumlar bulunur.
Biofeedback uygulaması için vücuda uygun sensörler yerleştirilir ve vücudun tepkisi hassas bir şekilde ölçülür. Ölçümler genellikle görsel, işitsel veya dokunsal geri bildirimle verilir. Örneğin, egzersiz sırasında doğru bir kas kasıldığında ses uyarısı gelebilir. Böylece kişi, duygularını, düşüncelerini veya davranışlarını değiştirerek vücudun tepkisini kontrol etmeyi öğrenir. Tipik bir biofeedback seansı genellikle 30-60 dakika sürer. Tedavinin süresi hastalığa ve kişinin durumuna bağlı olarak değişir.