Bel romatizması veya ankilozan spondilit, omurganın ve eklem bölgelerinin kronik bir iltihabi hastalığıdır. Bu hastalık, omurganın sakroiliak eklem dediğimiz kalçanın omurga ile birleşim noktasından başlamak üzere yavaş yavaş yukarıya doğru ilerler. Belirtileri arasında bel ağrısı, sertlik ve hareket kısıtlılığı yer alır. Bu makalede, bel romatizması veya ankilozan spondilitin tanımı, semptomları ve tedavi yöntemleri hakkında daha fazla bilgi bulabilirsiniz.
Ankilozan spondilit olarak da bilinen bel romatizması, romatizmal bir hastalık olan ve öncelikle omurgayı etkileyen bir durumdur. Bu hastalık genellikle bel, sırt ve boyun eklemlerinde görülür. Bazı durumlarda ise kalça, diz ve omuz gibi diğer eklemleri de etkileyebilir. Ankilozan spondilit, omurgayı etkileyerek özellikle bel ve sırt bölgesinde şiddetli ağrıya ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Bu nedenle sıklıkla bel fıtığı veya bel kaslarında spazm ile karıştırılabilir. Ayrıca, bel ağrısı oldukça yaygın bir şikayet olduğu için ankilozan spondilit hastalığının tanısı koymak zor olabilir.
Bel romatizmasının erken döneminde en sık görülen belirtiler bel ve kalça bölgesinde ağrı ve hareket kısıtlılığıdır. Bel ağrısı genellikle yaygın ve sıkıştırıcı bir karaktere sahiptir ve tam olarak tarif edilemeyebilir. Ayrıca bel ve kalça kasları arasında yer değiştiren bir tarzda olabilir. Bu ağrı yavaş yavaş ortaya çıkar ve birkaç hafta veya ay boyunca devam edebilir. Ankilozan spondilit hastalarında ağrı genellikle gece yarısından sonra veya sabah erken saatlerde daha şiddetli olabilir. Hafif egzersizler ve sıcak banyo şikayetleri azaltmaya yardımcı olabilir. İltihabi süreç nedeniyle hafif ateş, iştahsızlık ve genel rahatsızlık hissi de yaşanabilir. Ankilozan spondilit nedeniyle oluşan bel ağrısı tipik olarak uzun süre devam eder, genellikle 3 aydan daha uzun sürer. Hastalık ilerledikçe, ağrı ve hareket kısıtlılığı diğer omurga bölgelerine de yayılabilir ve kaburga kemikleri, kürek kemikleri, kalçalar, uyluklar ve topuklarda da ağrı ve rahatsızlık hissi görülebilir. Ankilozan spondilit hastalığında yorgunluk ve kansızlık da görülebilir. Hastalık bir kez ortaya çıktıktan sonra uzun süre hatta ömür boyu aktif kalabilen bir hastalıktır. Dikkat edilmez ve tedavi edilmezse omurgadaki iltihabi süreç kemiklerin birbirine yapışmasına ve sırtın hareket kabiliyetinin kaybolmasına neden olabilir.
Ankilozan spondilitte görülen bel ağrısı inflamatuar bel ağrısı olarak adlandırılır. Bu tür bel ağrıları istirahat edildikçe artar ve hareket ettikçe azalır. Ayrıca sabahları yarım saatten uzun süren bir tutulmaya neden olabilir. Buna karşılık, bel fıtığı veya bel tutulması gibi kas-iskelet sistemi sorunlarında hareket ettikçe artan ve dinlenme ile rahatlayan ağrı görülür. Bu tür bel ağrıları mekanik bel ağrısı olarak adlandırılır. Mekanik bel ağrılarında sabah tutukluğu olmaz veya çok kısa sürer, genellikle 5-15 dakikadan azdır.
Ankilozan spondilit nadiren kalça, ayak bileği, dirsek, diz, topuk ve omuz gibi diğer eklemleri de etkileyebilir. Bu tür eklem tutulumları özellikle çocuklarda görülebilir. Tendon ve ligamentlerin kemiklere bağlandığı yerlerde iltihap oluşabilir, buna entezit adı verilir. Bazı ankilozan spondilit hastalarında ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi bağırsak hastalıkları da görülebilir. Hastaların üçte birinde göz iltihabı olan üveit gelişebilir, bu durumda gözde ağrı, sulanma, kızarıklık, görmede bulanıklık ve parlak ışığa hassasiyet gibi belirtiler ortaya çıkar. Nadir durumlarda akciğer ve kalp gibi iç organlar da etkilenebilir.
Uzun süredir bel ağrısı yaşıyorsanız veya sabahları yarım saatten uzun süren bir tutulma hissediyorsanız bir fizik tedavi ve rehabilitasyon doktoruna başvurmalısınız. Doktorunuz şikayetlerinizi dinleyecek ve hastalığı teşhis etmek için sorular soracaktır. Ağrının başlama süresi, şiddeti ve yeri, ağrıyı artıran veya azaltan faktörler önemlidir. Ayrıca, ailenizde romatizmal hastalık, göz iltihabı, sedef hastalığı, bağırsak hastalığı veya enfeksiyon gibi durumların olup olmadığı da ankilozan spondilitin teşhisi için önemlidir. Fizik muayene sırasında belde ağrılı noktalar, bel eklem hareket açıklığı, bacak kuvveti, duyu ve refleks testleri ve ağrıyı tetikleyen özel manevralar değerlendirilir. Ayrıca, bel ve göğüs kafesinin esnekliği de değerlendirilir. Tanı testleri için kan tahlilleri ve kalça röntgeni yapılabilir. Erken dönemde röntgen görüntüleri normal olabilir, bu durumda emar çekmek gerekebilir. Ayrıca, genetik inceleme yapılabilir çünkü HLA-B27 genetik özelliği ankilozan spondilite yatkınlık oluşturur. Ankilozan spondilit, vücudun birçok farklı bölgesinde belirtiler gösterebilir, ancak en belirgin özelliği belin altında, sakrum kemiği ile leğen kemiği arasındaki sakroiliak eklemde meydana gelen tutulmadır. Bu tutulum sakroileit olarak adlandırılır