Adaçayı, yüzyıllardır mutfaklarımızda ve medikal alanda kullanımı yaygın olan bir bitkidir. Ballıbabagiller familyasından olan bu bitki, bir diğer ismi olan salvia ile de anılmaktadır. Araştırmalar bu bitkinin ilk olarak Akdeniz ve Orta Asya bölgelerinde yetişmeye başladığını göstermiştir fakat şu an dünyanın her yerinde kolayca yetiştirilebilmektedir. Adaçayı dediğimiz bitki, çok faydalı olması ile bilinmektedir, öyle ki Fransızlar bu bitkiye “her şey iyi” anlamına gelen “toute bonne” ismini vermiştirler. Adaçayı, mide rahatsızlıkları, yüksek ateş ve bakterileri öldürmek gibi birçok amaç ile kullanılmaktadır. Sağlık alanında kullanımı, bu saydıklarımızla sınırlı değildir, oldukça yaygın bir kullanım alanı bulunmaktadır. Örneğin sindirim sisteminde meydana gelen ishal, mide ekşimesi, gaz, şişkinlik gibi rahatsızlıkları iyileştirmek ya da kadınlarda şiddetli geçen regl dönemlerinde, rahatlatmak ve acıyı dindirmek için kullanılmaktadır.Adaçayı bitkisi, birden çok formda kullanılabilir. Örneğin kaynattığınız takdirde çay olarak tüketebilirsiniz. Astım hastası kişiler gerekli işlemlerden geçtikten sonra ciğerlerine soluyabilir ya da direk cildinize sürüp, çeşitli cilt hastalıkları için de kullanabilirsiniz. Bunların dışında, yemeklerinize tatlandırıcı bir baharat olarak da ekleyebilirsiniz. Özellikle et yemekleri ile birlikte kullanımı oldukça yaygındır.Peki faydaları saymakla bitmeyen bu bitkinin, herhangi bir zararı ya da yan etkisi var mı? Adaçayı bitkisi, genelde faydaları ile anılsa da, az da olsa yan etkiler ve zararları vardır. Her ne kadar az da olsalar, bu yan etki ve zararlara dikkat edilerek kullanılmalıdır. Bu zararlar genelde adaçayı bitkisinin fazla tüketiminden kaynaklansa da bazı özel durumlarda, normalde olduğundan daha zararlı olabilir. Sizin için hazırladığımız bu yazıda, adaçayı bitkisinin zararları ve yan etkileri hakkında kafanıza takılan soruların cevaplarını bulabilirsiniz.
Adaçayının Zararları Nelerdir?
Adaçayı bitkisi, mutfak işlerinde doğru miktarlarda kullanıldığında, genelde zararsız, güvenli bir bitki olarak bilinir. Ayrıca direk ağız yolu ile yendiğinde ya da herhangi bir cilt rahatsızlığı tedavisi için cilde sürüldüğünde, kısa vadede yine zararsız sayılır ve yan etkilerini hemen göstermez.Fakat, adaçayı bitkisi, uzun bir süre boyunca, gereğinden ya da önerilenden fazla miktarlarda tüketilir ise, işte o zaman tehlike arz etmeye başlar. Adaçayı bitkisinin tehlike oluşturuyor olmasının asıl sebebi, yüksek miktarlarda tüketildiğinde, içerisinde bulunan thujone isimli bir kimsayalın da vücuda aynı oranda giriş yapıyor olacaktır. Thujone isimli bu kimyasal, fazla miktarlarda tüketildiğinde vücutta zehirli etkiler gösterebilir. Aynı zamanda bu kimyasal, karaciğerde ve sinir sisteminde nöbetlere ve hasarlara neden olabilir. Adaçayı bitkisi içerisinde bulunan thujone kimyasalının miktarı bitkinin hangi koşullarda yetiştiği, ne zaman hasat edildiği ve diğer birtakım etkilere göre değişmektedir. Adaçayı bitkisinin zararları ve yan etkilerinden bir kısmı bu kimyasal nedeni ile olmaktadır.
1.Hamilelik ve Emzirme Döneminde Adaçayı Tüketimi
Kadınların hamilelik döneminde ya da emzirme zamanlarında, adaçayı tüketmeleri, zararlı sonuçlar doğurabilir. Bunun da nedeni tahmin edebileceğiniz üzere, adaçayı bitkisinde bulunan thujone isimli kimyasaldır. Az önce söylediğimiz gibi, bitkinin içerisinde bu kimyasalın miktarı birtakım değişkenlere göre değişmektedir. Bu nedenle kadınların özellikle hamilelik dönemlerinde ne kadar thujone kimyasalına maruz kalabileceklerini kestiremedikleri için, adaçayı tüketimine dikkat etmelidirler. Thujone kimyasalı, kadınların regl döngülerine etki edebilmektedir. Ayrıca bu kimyasalın hamile kadınlarda düşüklerin yaşanmasına da sebep olma ihtimali vardır.Ayrıca, emzirme dönemindeki kadınların da, yapılan araştırmalara göre, adaçayı tüketmemeleri önerilmektedir. Bunun sebebi, özellikle halk arasında, adaçayı ve buna benzer bitkilerin emzirme döneminde tüketildiğinde, anne sütünde azalmaya neden olduğu inancıdır. Her ne kadar, bilimsel olarak doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanmamış olsa da, emzirme dönemindeki annelerin, ada çayı bitkisi tüketimine dikkat etmeleri gerekmektedir.
2.Diyabet Tehlikesi
Diyabet hastalığı, vücutta yeteri kadar insülin hormonu üretilememesi ya da üretilen hormonun normal bir şekilde kullanılamaması sonucu oluşan ve ömür boyu süren bir hastalıktır. Bu nedenle diyabet hastalarının, beslenme düzenlerine, ne yediklerine ve ne içtiklerine dikkat etmeleri gerekir. Adaçayı tüketmek, diyabet hastalarına önerilmez. Çünkü adaçayı bitkisi diyabet hastalığı olan kişilerin kan şekeri seviyesinin düşmesine neden olabilmektedir. Bu yüzden, adaçayı tüketen diyabet hastaları, mutlaka kan değerlerini kontrol etmelidirler. Herhangi bir anormal durumda, mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır.
3.Hormonlar Üzerindeki Etkisi
Hormonların salgılanması ile alakalı ya da bu hormonlara duyarlı birtakım hastalıklar vardır. Meme kanseri, rahim kanseri, yumurtalık kanseri, endometriozis, uterin fibroid ve bunlar gibi hormonlarla alakalı durumlar, hormonların değişiminden etkilenirler. Adaçayı tüketimi, kadınlık hormonu olan östrojen üzerinde bazı etkileri tespit edilmiştir. Bu nedenden olayı, östrojen hormonunu ortaya çıkmasından etkilenen bir hastalığı ya da özel durumu olan kadınların, ada çayı bitkisinden kesinlikle uzak durması önerilmektedir.
4.Yüksek ve Düşük Kan Basıncı
Adaçayı bitkisinin, yetiştirildiği yerlere göre farklı türleri bulunmaktadır. Bu türlerden bir tanesi, yüksek kan basıncı sıkıntısı çeken insanların kan basıncını daha da yükseltebilirken, başka bir tür adaçayı düşük kan basıncı bulunan insanlarda kan basıncını normal değerlerin daha da altına düşürebilmektedir. Bu nedenle, eğer yüksek ya da düşük fark etmez, kan basıncınız normal değerlerinde seyretmiyor ise, adaçayı tükettikten sonra mutlaka kan değerlerinizi kontrol edin. Herhangi bir anormali ya da belirti gözükürse, mutlaka doktorunuza başvurun.Ayrıca adaçayı bitkisi bazı iç organlara da çeşitli hasarlar verebilmektedir. Yazımızın ilk kısımlarında bahsettiğimiz thujone isimli kimyasalın, sinir sistemi üzerinde zararları etkileri vardır. Ayrıca aynı kimyasal kalp atış hızını bozarak, hızlı kalp atışına, yorgunluğa ve baş dönmesine neden olabilir. Fazla miktarlarda adaçayı bitkisi tüketmenin, aynı zamanda böbrek hasarlarına da neden olduğu görülmüştür. Bu nedenle, adaçayı bitkisini tüketmeye başlamadan önce, bir uzmandan tavsiye almak, sağlığınız açısından daha akıllıca bir tercih olacaktır.
5.Diğer Yan Etkiler ve Uyarılar
Adaçayı bitkisinin yüksek miktarlarda tüketimi, bazı alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Ağızda kuruluk yaratması, dudaklarda iltihaplanmalara neden olması, ağzı tahriş etmesi ve karın ağrısı yaratması adaçayı bitkisinin aşırı kullanımının bilinen diğer etkilerindendir.Eğer hali hazırda herhangi bir hastalık için bir ilaç tedavisi görüyorsanız, adaçayı tüketmeden önce, ilacınız ile herhangi bir etkileşime girip girmeyeceğini kontrol etmelisiniz. Adaçayı bazı ilaçların etkisini azaltabilir ya da arttırabilir. Örneğin kan şekerinizi düşürecek bir ilaç tedavisi görüyorsanız, bu tedaviler sayesinde zaten kan şekeri seviyeniz olması gereken düzeyde tutuluyordur. Fakat adaçayı bitkisini bu ilaç tedavisi ile birlikte tüketirseniz, kan şekeri seviyeniz, normalde olması gerekenden daha aşağıda seyredebilir. Aynı durum yüksek kan şekeri ile ilgili tedavi gören kişiler için de geçerlidir. Bu nedenle bu tür ilaçlar kullanıyor iseniz ya da böyle hastalıklarınız var ise, adaçayı tüketiminden uzak durmalısınız. Ayrıca yine bu bahsettiğimiz nedenden dolayı, eğer yakın zamanda geçireceğiniz bir ameliyat var ise, en az iki hafta önce adaçayı tüketiminizi durdurmanız tavsiye edilir.