Perseverasyon, bir kişinin zihinsel aktiviteleri üzerindeki kontrolünü kaybetmesi durumunda ortaya çıkan bir durumdur. Bu durumda birey, düşüncelerini ve davranışlarını tekrarlamaya devam eder, kontrol edilemeyen tekrarlayıcı bir düşünce, kelime ya da hareket oluşur. Perseverasyon, genellikle bir beyin hasarı sonucu ortaya çıkar ve obsesif-kompulsif bozukluk, otizm spektrum bozukluğu gibi bazı psikiyatrik ve nörolojik hastalıklarda da görülebilir. Doktor Fizik olarak, bu durum hakkında daha fazla bilgi almak ve uygun tedavi seçenekleri hakkında bir uzmana danışmanız önemlidir.
Perseverasyon, ilişkili duygularla birlikte bir hareket, kelime veya davranışın tekrarlanmasıdır. Perseverasyon, laf salatası, ekolali ve yapışkanlık gibi farklı formlarda ortaya çıkabilir. Bu durumda, bir kişi başkalarının davranışlarını taklit edebilir veya bir papağan gibi tekrarlayabilir, bu da konuşma veya duyguda takılı kalmanın bir örneğidir.
Perseverasyon, beyinin ön kısmındaki frontal lobun hasarı veya bazı demans tipleri ile ilişkili olabilir. Eğer bir kişide perseverasyon varsa ve bu fark edilmezse, ısrarcı tekrarlama davranışı diğer insanlarda sinirlilik veya alınganlığa neden olabilir. Çünkü perseverasyonda mantık veya ricayla hastayı durdurmak mümkün değildir. Hasta, olumsuz sonuçlara rağmen bu davranıştan vazgeçemez. Bu nedenle, hastanın etrafındaki insanların hastanın bu davranışını durduramadığını bilmesi önemlidir.
Perseverasyon davranışları şunları içerebilir:
– Bir kişi belirli bir harekete, duyguya, davranışa veya tartışma konusuna takılıp kalabilir.
– Takıldığı davranış veya duyguya geri döner ve farklı bir konu konuşulsa bile takıldığı tartışma konusunu sürdürür.
– Laf salatası yapar, yani gereğinden fazla kelime kullanır.
– Diğer insanlara takılır.
– Diğer insanların söylediklerini tekrar eder.
Örnek vermek gerekirse, bir kişi her durumda sadece müzik hakkında konuşabilir. Belirli bir harfi bilinçsizce fazladan bir kıvrımla yazabilir. Renkleri isimlendirmesi istendiğinde, kırmızı gibi belirli bir kelimeye takılabilir, diğer renkleri göz ardı edebilir. Bir problemin çözümü için aynı yöntemi sürekli tekrar edebilir, bu durumun işe yaramadığını bile bile. Bir olay karşısında beklendiğinden daha uzun süre sinirlenip üzülebilir. Hataları kontrol etme davranışında takılıp kalabilir ve ilerleyemeyebilir.
Perseverasyon, bir şarkının dilimize dolanmasına ve artık söylemek istememize rağmen saatler veya günlerce aklımızdan çıkmamasına benzetilebilir. Beyin hasarı nedeniyle perseverasyon yaşayan kişiler, bu durumu düşünce, kelime, hareket veya duygularda tecrübe ederler. Bu nedenle, günlük yaşamları oldukça sınırlı olabilir.
Perseverasyonu tedavi etmek için bilişsel davranışsal terapi, benzer sorunlar yaşayan kişilerle grup terapisi ve ilaç tedavisi gibi seçenekler mevcuttur. Anksiyete ile ilişkili olduğu düşünülüyorsa, ilaç tedavisi önerilebilir.
Perseverasyonu olan kişiler kendilerini durduramayabilirler. Çevresindeki insanların sakin ve destekleyici bir tutum sergilemeleri önemlidir. Sinirlenmek, anksiyeteye yol açar ve durumu daha da kötüleştirmekten başka bir işe yaramaz. Konuşulan konuyu değiştirmek veya farklı bir işe geçmek etkili bir strateji olabilir. Konuşmadan aktiviteye geçmek veya tersi de yardımcı olabilir. Böylece takıldıkları düşünce, konuşma veya davranıştan uzaklaşabilirler. Eğer belirli bir konu veya işin perseverasyonu tetiklediği gözleniyorsa, bu konulardan kaçınmak uygun bir yöntem olabilir.
Beyin hasarının neden olduğu diğer pek çok sorun gibi, perseverasyonla başa çıkmak için doğru yaşam tarzı seçimleri yapmak yardımcı olabilir. İyi uyumak, düzenli egzersiz yapmak, alkol alımını sınırlamak veya kaçınmak, sağlıklı beslenmek, stres yönetimi tekniklerini öğrenmek ve aile ve arkadaşlarla iletişimi sürdürmek bu seçimlere örnek olarak verilebilir.
Referans: Istanbul Rehabilitasyon Akaedemisi. Bu sayfadan görüntülemeyi rica ederim: https://istanbulrehab.com/iletisim/