Kompleks Bölgesel Ağrı Sendromu, bir kaza veya yaralanma sonucunda oluşan kırık ve sinir yaralanmaları sonucunda ortaya çıkan bir tür kronik ağrı sendromudur. Bu sendrom, bölgesel ağrı, şişlik, sıcaklık ve renk değişiklikleri gibi belirtilerle kendini gösterir. Tedavi sürecinde, kırık ve sinir yaralanmalarının yanı sıra hastanın ağrıyı yönetmesi ve yaşam kalitesini arttırması için çeşitli rehabilitasyon yöntemleri kullanılır. Profesyonel bir sağlık ekibi tarafından izlenmeli ve tedavi edilmelidir.
El bileği kırığı, ayak bileği kırığı, kesikler, burkulma, omuz çıkığı, inme, felç gibi durumlarda bazen kişi yaralanmanın vücudunda yarattığı hasarın çok üzerinde ağrı hissedebilir. Bu ağrılar genellikle yaralanmadan sonraki ilk birkaç hafta içinde ortaya çıkar ve uzun süre devam edebilir. Bu ağrının hareketsiz kalmayla ve sempatik sinir sisteminin aşırı aktivitesiyle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Ağrı, kişinin hareketlerini daha da kısıtlayabilir ve bu durum, iki olumsuzluğun birbirini desteklediği bir kısır döngü yaratabilir. Bu durum tıp literatüründe kompleks bölgesel ağrı sendromu (KBAS) olarak adlandırılır.
KBAS, dinmeyen şiddetli ağrı ile karakterize edilen bir durumdur. Genellikle kol veya bacakta daha önce meydana gelmiş bir yaralanma sonrasında ortaya çıkar. Vücut, yaralanmaya aşırı tepki gösterir ve doku zedelenmesi ile orantısız şekilde yayılan bir ağrı meydana gelir. KBAS’ın tipik olarak iki türü vardır. Tip 1’de kırık veya ligament gerilmesi vardır, ancak sinir yaralanması yoktur. Tip 2’de ise uzuvdaki sinir lifi hasarı sonrası gelişir.
KBAS, çocuklar dahil herkesi etkileyebilir ve genellikle el ve ayakta ağrı yapar, ancak omuz, diz ve hatta tüm uzvu etkileyebilir. Tedavi mümkün olduğunca erken başlatılırsa daha başarılı olur. KBAS’ın belirtileri arasında yanma, batma, iğnelenme, zonklama şeklinde ağrılar yer alır. Etkilenen uzuv genellikle dokunmaya son derece hassastır ve hafif dokunma veya hafif bir ağırlık bile şiddetli ağrıya neden olabilir. Ağrı bölgesinde sıklıkla ödem oluşur ve bu durum eklem hareketlerinin kısıtlanmasına neden olabilir. Aynı zamanda kaslarda incelme, kuvvet kaybı ve koordinasyon sorunları da görülebilir. Etkilenen bölgelerde ciltte sıcaklık ve renk değişiklikleri de ortaya çıkabilir. KBAS nedeniyle kişide depresyon, anksiyete gibi psikiyatrik sorunlar da gelişebilir.
KBAS’ın kesin nedenleri henüz tam olarak bilinmemektedir, ancak kırık veya başka bir yaralanma tetikleyici faktör olarak ortaya çıkabilir. KBAS belirtileri genellikle yaralanmadan sonraki bir ay içinde ortaya çıkar. Etkilenen uzuvdaki sinirlerin aşırı hassaslaştığı ve beyin ile vücut arasındaki ağrı sinyal yollarının bozulduğu düşünülmektedir. Bu nedenle, orijinal yaralanma iyileşse bile ağrı devam eder. KBAS ayrıca inme, kalp krizi, ameliyat gibi diğer nedenlerle de tetiklenebilir ve bazen herhangi bir başlatıcı etken olmaksızın da ortaya çıkabilir.
KBAS’ın seyri tahmin edilebilir değildir, ancak erken tanı ve tedavi iyileşme şansını artırır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri genellikle KBAS’a etkili bir şekilde müdahale etmek için kullanılır. Ağrı kesiciler ve diğer ilaçlar da kullanılabilir. Tedaviye katılım ve hastanın hareketleri ne kadar erken başlatılırsa, iyileşme süreci o kadar hızlanır. Ağrının yönetimi ve uzvun normal kullanımının teşvik edilmesi önemlidir. KBAS tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve hastalara fizik tedavi, ağrı kesiciler, egzersizler, stres yönetimi ve diğer terapötik teknikler önerilebilir.
Son olarak, KBAS’ı önlemek için yüksek doz C vitamini takviyesinin el bileği kırığı sonrası riski azalttığı gösterilmiştir. Ayrıca, inme sonrası erken hareketlendirme ve egzersiz, KBAS’ı önlemede etkili olabilir.