Skolyoz Açısı Nasıl Ölçülür? – Doktor Fizik

Skolyoz, omurganın yana doğru eğrilmesiyle karakterize bir hastalıktır. Skolyoz, omurga kemiklerinin gelişimsel bozukluğu, kas veya sinir sistemi hastalıkları veya başka bir nedene bağlı olmadan tek başına (idiyopatik = nedeni bilinmeyen) ortaya çıkabilir.

Skolyoz tanısı alan kişiler genellikle sırtta eğrilik, dik durmakta zorlanma, kamburluk, kaburga kemiklerinin bir tarafta çıkıntılı olması, dik durulduğunda kolların gövdenin her iki yanında eşit sarkmaması, bir omuzun düşük olması, bir taraf kürek kemiğinin çıkıntılı olması gibi dış görünüşteki asimetrileri nedeniyle bir doktora başvururlar.

Skolyoz tanısı konulması için skolyoz filmi çekilmelidir. Bu film, omurgayı boyundan leğen kemiğine kadar tek seferde gösteren özel bir röntgen filmidir. Arka-ön (postero-anterior) ve yan (lateral) düzlemde çekilir. İlk çekimde genellikle her iki yönde de incelenir, ancak takip için çoğunlukla arka-ön filmler yeterlidir. Tüm gövde ışın aldığından sık sık çekim yapmak tercih edilmez. Çekim sırasında meme ve cinsel organlar radyasyondan korunmak için kurşun levhalarla kapatılır. Özel bir durum yoksa takip aralığı genellikle 6 ayda bir yapılır.

Skolyozda en önemli parametre eğriliğin derecesidir. Bunun için açı ölçümü yapılır. Skolyoz açısı 20 derece, 45 derece, 60 derece gibi ifade edilebilir. Eğriliği tanımlamak için başka bilgiler de kaydedilmelidir. Eğriliğin sırtta mı, belde mi olduğu, sağa mı sola mı baktığı, tek mi çift eğrilik mi olduğu, tepe noktası, başlangıç ve bitiş seviyeleri belirtilmelidir. Kişinin yaşı, cinsiyeti, kemik gelişimi klinik açıdan önemli unsurlardır.

Skolyoz derecesini ölçmek için skolyoz filmi çekilmelidir. Bu film omurgayı boydan boya arka-ön düzlemde gösterir. Normalde omurga düz bir çizgi izler. Eğer bir eğrilik varsa, bu anormaldir. Ancak en küçük bir eğrilik skolyoz anlamına gelmez. Küçük asimetrik durumlar toplumda sık görülür. Skolyoz diyebilmek için eğrilik 10 derece veya daha fazla olmalıdır.

Skolyoz derecesi Cobb açısı ile ifade edilir. Eğriliği oluşturan üst ve alt omurlar belirlenir. Bu omurlar yatay düzleme göre en fazla eğimi olan omurlardır. Üst uç omurun üst kenarından ve alt uç omurun alt kenarından bu kenarlarla paralel çizgiler çizilir. Ardından bu çizgilere dik açı yapan çizgiler çizilerek iki çizgi arasındaki açı ölçülür. Bu açı, skolyoz derecesini gösterir. Birden fazla eğrilik varsa, her biri için ayrı ayrı Cobb açısı ölçülür. Derecesi büyük olan eğrilik major eğrilik, küçük olan eğrilik ise minör eğrilik olarak adlandırılır. En fazla uzaklaşmış omur kemiği orta hattan apeks (tepe) olarak tanımlanır. Skolyoz eğriliği tanımlanırken alt ve üst omurlar, tepe omur seviyesi, eğriliğin yönü ve derecesi belirtilmelidir. Örneğin, “tepe noktası T10, üst sınırı T6, alt sınırı L2, sola bakan 89 derece skolyoz” ifadesiyle skolyoz derecesi belirtilmiş olur. Minör eğrilik varsa, bunun da aynı şekilde belirtilmesi gerekir.

Cobb açısı ölçümü mükemmel hassasiyete sahip bir yöntem değildir. Filmin çekimi sırasındaki farklılıklar, kişinin tam olarak düz duramaması, ölçümü yapan kişiler arasındaki farklılıklar nedeniyle 5-10 derecelik hata payı olabilir.

Tedavi kararı genellikle dereceye göre şekillenir. 10 derecenin altında skolyoz tanısı konulmaz. 10-20 derece arasında fizik tedavi ve takip önerilir. 20-40 derece arasında korse tedavisi yararlı olabilir. 40-50 derecenin üzerinde ise ameliyat önerilir. Kişinin yaşı, eğriliğin ilerleme riski, ek hastalıklar gibi faktörler de tedavi kararını etkileyen unsurlardır. Yani dereceye göre tek başına karar verilmez.